CASCAD-E-NIEUWSBRIEF  31  HERFST 2011 Website: www.cascade1987.nl Weblog : www.cascade1987.web-log.nl

INHOUD Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd Nieuws Mededelingen van het bestuur Interactief / Actie Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties Exposities en presentaties Agenda Buitenland

1. Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd * Het Cascade-bestuur zoekt Cascade-vrienden die aan de organisatie van de Cascade-lustrum-activiteiten zoals een tweedaagse reis, symposium etc. in 2012 willen meewerken. Wie heeft hier zin in? Graag opgave bij de voorzitter Leo den Dulk (info@cantua.nl) of via de nieuwsbrief-redactie (nieuwsbrief@cascade1987.nl). * Deze  keer ook een vraag van de redactie van de Cascade-Nieuwsbrief zelf. Deze Nieuwsbrief verschijnt sinds 2004 en is het 31ste nummer. Tot spijt van de redactie wordt er weinig input gegeven vanuit de Cascade-vrienden zelf. Betekent dit dat alle nieuws en mededelingen en vermeldingen van nieuwe titels en exposities voor u eigenlijk niet nodig zijn? Het is jammer dat Cascade-vrienden (die optreden als auteurs van tijdschriften en boeken en organisatoren van exposities en symposia)  het werk waarmee ze bezig zijn niet even aan de nieuwsbrief-redactie melden. Het gevolg is natuurlijk dat er zo nu en dan zaken missen. Als u zich aangesproken voelt, wilt u ons dan helpen en uw nieuws etc. op het gebied van historische tuinen en parken doorgeven? Beter dubbel dan helemaal niet opgemerkt. Dank voor uw aller medewerking. terug naar boven

2. Nieuws * De Cascade weblog is offline sinds 24 augustus, vanwege een migratie. Wat is het geval? Sanoma Media biedt ons en 400.000 anderen het platform voor de weblog. Daarbij werd gebruik gemaakt van software van een derde partij en deze partij stopte. Dus moet er op andere software overgestapt worden en overstappen met meenemen van data betekent migreren. En daarbij gaat sinds 24 augustus van alles mis. 400.000 weblogs is veel, maar blijkbaar is ieder synoniem van pech van toepassing. Iedere volgende dag een ander synoniem. En er zijn veel synoniemen. Komt het goed? Ze zeggen van wel, maar angst en zweten blijken nieuwe synoniemen van pech. Voor wie iets van dat proces wil volgen, zie het weblog forum, onder aankondigingen. * Als nationale bibliotheek is de KB wettelijk verantwoordelijk voor het verzamelen, beschrijven en bewaren van in Nederland verschenen publicaties, al of niet elektronisch. De KB ziet het als haar taak om ook websites duurzaam te bewaren en raadpleegbaar te houden voor toekomstige generaties en ze te behoeden voor verlies door bijvoorbeeld technologische veroudering. Om die reden archiveert de KB websites die als verzameling een representatief beeld geven van de Nederlandse cultuur, geschiedenis en samenleving op het internet. UNESCO benoemt het web in haar “charter on the Preservation of the Digital Heritage” als  een vorm van digital erfgoed. Onze Cascade website werd als digital erfgoed herkend. Van onze kant hebben we aangedrongen om zeker ook onze Cascade weblog mee te nemen in de webarchiverings-slag. De weblog is tenslotte dynamischer, een grotere bron van informatie en geeft zo u wilt een beter tuinhistorisch tijdsbeeld dan de website. De KB gaat met ons mee, zowel website als weblog zullen worden gearchiveerd. terug naar boven

3. Mededelingen van het Bestuur * Het administratie- en bureau-adres van Tuinhistorisch genootschap Cascade is verhuisd van Kasteel Loenersloot naar Kasteel Renswoude. Adres: Tuinhistorisch Genootschap Cascade, Kasteel Renswoude, Dorpsstraat 3, 3927 BA Renswoude. T: 0318-571646.  E: administratie@cascade1987.nl. * Elyze Storms heeft de excursiecommissie vaarwel moeten zeggen. Ook vanaf deze plaats natuurlijk heel veel dank Elyze!!! Als nieuwe leden van de excursie-commissie zijn toegetreden mevrouw Joan Patijn-Bijl de Vroe en de heer ir. Martijn Kivit. Wij zijn er van overtuigd dat zij ons samen met Elisabeth en Maarten naar mooie en interessante doelen zullen leiden. De huishoudelijke gegevens kunt u nog eens nalezen op onze website onder Contact. terug naar boven

4. Interactief / Acties * In de digitale folder van het Festival of Rare Plants, dat zich afspeelde in de tuinen van Hex (Heers, België, 10 en 11 september) kwam ik de vermelding tegen van een ‘app’ (toepassing voor smartphones) over paddenstoelen. Deze app is een ’Mushroom Application’ voor iPhone / iPad en Android, en is gebaseerd op het werk van Roger Phillips (Engeland). Zie zijn welbekende en zeer informatieve website www.rogersplants.com (alles over paddenstoelen, rozen, bomen en heesters, tuinplanten en wilde planten). De laatste twee groepen zijn nog niet in een aparte website opgenomen, maar de eerste groep, de paddenstoelen, is nu ook tot een app omgebouwd. In de hoop dat de rozen, bomen en heesters en andere planten mogen volgen. Bron: Leafsnap (zie www.ifreeware.net). Andere apps die planten tot onderwerp hebben zijn Leafsnap (Amerikaans product) en weet u er nog meer? Leafsnap is ter beschikking voor Ipods, Ipads en komt er aan voor Androïd. Hoe het werkt? De uitleg zegt het volgende: Curious about that tree in your neighbourhood? Take a picture of its leaves with LeafSnap on your iPhone. It’s an app that sends information about the leaves of a tree to a database and retrieves an identification. Host Bruce Gellerman talks with LeafSnap co-creator John Kress about what the app can do for nature awareness.  LeafSnap uses the intricate details of the leaf to come up with a tree species identification. Zie: ID That Tree. Eigenlijk was deze speurtocht naar een planten-app begonnen, met het doel een Nederlandse tuinen-app te vinden. Tot heden alleen de app  “In het Park” van de ANWB gevonden. Qua idee sluit deze nauw aan bij de app van de National Trust  in Engeland (zie National Trust). De ANWB app gaat uit van de locatie waar je je bevindt (door GPS bepaald) en geeft dan de parken in de buurt aan, met wandelroutes en korte beschrijving. Zie verder In het Park. Wie gaat nu een eerste Nederlandse tuinplanten- en/of tuinen/parken-app maken voor Nederland? Met een smartphone (met QR-scanner) is het nu al in enkele parken mogelijk een trip te maken, o.a. op Beeckestijn (Velsen) en Randenbroek (Amersfoort), maar er zullen zeker in een snel tempo meer volgen. terug naar boven

5. Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties * In vervolg op een mededeling in de Cascade-Nieuwsbrief (voorjaar 2010) meldt Gerda Huisman ons dat er nu een facsimile-uitgave van het in Rome bewaarde Florilegium van François de Geest uit is. Voor verder informatie over dit prachtige maar zeer prijzige boek, zie Aboca Museum. De teksten zijn in het Italiaans, Engels, Duits en Spaans. * Boers, Henk, Kees van der Leer, Belle van den Berg en Nora Lambrechts (fotografie). Florilegium Hofwijck. Amersfoort, 2011. 128 p. ISBN: 978 90 6109 4463. € 9,90. Het boek wordt aangeprezen als het eerste foto-florilegium van een historische tuin in Nederland. Zie ook punt 6. exposities en presentaties. Zie ook Bekking & Blitz Uitgevers B.V. * Kool, Dennis de. Opsporing verzocht: “Vermiste jaargetijden; de zwerftocht van vier beelden uit Oud-Amelisweerd”. Oud-Utrecht. Jg. 84 (augustus 2011), p. 124-126. * Huijser, Wim. Leven met de seizoenen op landgoed de Mellard. Geesteren, 2011. 144 p. ISBN: 978-90-77408-87-2. € 24,50. (tekst van de uitgever A3 Boeken): …In het afgelopen jaar zijn twee oorspronkelijke lanen [van buitenplaats De Mellard], waaronder de zichtlaan naar het dorp, opnieuw geplant. De Mellard is een zogenaamde ferme ornée, een landgoed met een zeventiende-eeuws landhuis dat is afgestemd op het landleven en de opbrengsten uit land-, tuin- en bosbouw. Van dergelijke buitenplaatsen bestaat er in Nederland nog slechts een half dozijn… Wim Huijser, de huidige bewoner van het landhuis,  schreef het afgelopen jaar 65 columns over het leven met de seizoenen op landgoed De Mellard. Deze zijn nu gebundeld en van vele foto’s voorzien. * Alexander, Eric en Nico van der Krogt. Openluchttheaters in Nederland: vermaak onder heldere hemel. Zutphen, 2011. 152 .p. ISBN 978.90.5730.690.7 € 39,50. (tekst van de Walburg Pers Uitgeversmaatschappij): Bezoekt u wel eens een openluchttheater? Dan kent u de bijzondere sfeer van het genieten van cultuur in de zomerse buitenlucht. Verspreid over het hele land telt Nederland tegenwoordig zo’n 70 openluchttheaters, die met veel enthousiasme gebruikt worden. Van groot tot heel klein, van springlevend tot bijna vergeten. Bespeeld door acteurs van zeer verschillende pluimage en met een zeer gevarieerd aanbod. In de openluchttheaterwereld zijn interessante ontwikkelingen gaande, zoals nieuwe initiatieven, renovaties en intensievere bespeling. Dat biedt unieke kansen om enerzijds een groter publiek te laten participeren en anderzijds meer spelers een podium te bieden. Openluchttheaters in Nederland is behalve een waardevol naslagwerk voor direct betrokkenen met name bedoeld voor de bezoeker. In deze uitgave krijgt u letterlijk een kijkje achter de schermen. De auteurs belichten de ontwikkeling van het spelen in de open lucht sinds zijn oorsprong in de oudheid en laten daarbij ook theaters in de ons omringende landen de revue passeren. Het boek bevat een schat aan informatie over de praktische, artistieke, architectonische en ecologische aspecten van alle 120 bestaande èn in de loop der jaren verdwenen speellocaties in Nederland, alfabetisch geschikt op plaatsnaam. Om zowel professionals als amateurs op weg te helpen om de theaters te bespelen en te exploiteren zijn enkele praktische richtlijnen voor aanleg en beheer opgenomen. Additionele gegevens: Genoemde tuinarchitecten van openluchttheaters die in dit boek voorkomen zijn Gerard Bleeker, John Bergmans, J. T. P. Bijhouwer en C.P. Broerse. * F. R. Hazenberg. Landgoed Hageveld Heemstede: 5000 jaar bewoningsgeschiedenis. Heemstede (Stichting Historisch Onderzoek Hageveld), 2011. 224 p. ISBN/EAN : 978-90-817146-1-7. € 39,50. Voor een korte recensie, zie website van Jaar van de Historische Buitenplaats 2012. En zie webpage over boek Landgoed Hageveld. * Denslagen, Wim. Beemden en bouwlanden: het verdwijnende boerenlandschap. Rotterdam, 2011. 192 p. ISBN 978-90-5662-828-4. € 19, 95. (verschijnt september 2011).   (tekst van NAi Uitgevers): Het traditionele Nederlandse boerenlandschap dreigt geruisloos te verdwijnen. Grootschalige geïndustrialiseerde landbouw, oprukkende bebouwing, maar ook de ontwikkeling van ‘nieuwe natuur’ leiden ertoe dat het weinige van wat er over is vrijwel volledig is versnipperd. Auteur Wim Denslagen beschrijft deze ontwikkelingen in Beemden en bouwlanden en laat zien hoe het denken over het boerenland de afgelopen decennia is veranderd. Natuurbeschermers koesterden het platteland en generaties schilders, schrijvers en dichters lieten zich erdoor inspireren. Nu houden beleidsmakers zich meer bezig met ‘nieuwe natuur’. Het traditionele platteland wordt afgedaan als een nostalgisch plaatje, een anachronisme dat ontwikkeling in de weg staat. In Beemden en bouwlanden brengt Denslagen de beeldvorming rond het boerenlandschap in kaart: van het deskundige landschap van planners en beleidsmakers tot de namaaknatuur van ecologen, van de vervuilde geïndustrialiseerde landschappen tot de postmoderne neorustieke reconstructies van wat nooit geweest is. Boeiend toont Denslagen hoezeer beeldvorming, mythen en idealen de waardering van het traditionele boerenland bij zowel voor- als tegenstanders kleuren. Het resultaat is een pleidooi voor de plaats voor het kleinschalige traditionele boerenland juist voor de toekomst van ons landschap. * Steenhuis, Marinke en Paul Meurs. Herbestemming in Nederland: nieuw gebruik van stad en land. Rotterdam, 2011. 144 p.  ISBN 978-90-5662-829-1. € 24,50. I.s.m. Nationaal Programma Herbestemming en Stichting Open Monumentendag. In dit geval geen plaatje van de cover van het boek, maar een plaatje van een voorbeeldproject uit het boek,  de  watertoren van Dordrecht (nu hotel Villa Augustus aan het Wantij), met herbestemde hoteltuin. (tekst van NAi Uitgevers): Waar leegstand is, is ruimte voor nieuw gebruik, zoals woningbouw, vrijetijdsvoorzieningen en zorginstellingen. Dat levert vaak verrassende combinaties op, zoals een school of een woning in een fabriekscomplex, een winkel in een kerk of een recreatiegebied in een militaire linie. Herbestemming in Nederland toont 25 inspirerende projecten van herbestemming waarbij ontwerpers tot bijzondere oplossingen zijn gekomen. Transformatie en herbestemming van gebouwen en gebieden is de belangrijkste nationale opgave voor de komende jaren. Zeven miljoen vierkante meter kantoorruimte staat leeg, kerkbesturen worstelen met hun verlaten gebouwen en de landbouw dreigt uit het landschap te verdwijnen. Voeg daarbij de bevolkingskrimp in gebieden aan de rand van Nederland en het is duidelijk dat de bouwopgave is veranderd in een ombouwopgave. De visies van de ontwerpers in Herbestemming in Nederland maken de meerwaarde duidelijk van de herbestemming van een gebouw, complex of landschap en vormen het debat over herbestemming in Nederland en daarbuiten. * Bors, Geert, Trudi Woerdeman, Willem Overmars e.a. Hackfort: Monument van cultuur en natuur. Dieren (Uitgeverij Diepenmaat i.s.m. Natuurmonumenten De Graafschap), 2011. 124 p. ISBN 978-90-78115-53-3. € 27,50. Incl. kinderuitgave Hackfort-Junior. (tekst uitgeverij Diepenmaat): Hackfort kwam in 1981 in het bezit van Natuurmonumenten. De laatste baron liet zijn bezit, het huis en het landgoed, bij testamentaire beschikking na aan de vereniging wier doelstellingen hij deelde. Meer dan 650 jaar had zijn familie het beheerd, Natuurmonumenten zette hun beleid voort, zij het met nieuwe, moderne accenten. Het boek dat hier voor u ligt, geeft een beschrijving van die ontwikkeling. Het gaat uitgebreid in op de geschiedenis van het geslacht Van Hackfort en de daarmee samenhangende bouwhistorie van het huis. Het vertelt over de aanleg van het 19e-eeuwse landschapspark, over de natuur en het landschap, over de pachtboerderijen die tot het landgoed behoren, en natuurlijk over alle inspanningen die Natuurmonumenten zich getroost om dit kostbare bezit ook voor komende generaties levend te houden. Dit boek is niet alleen voor volwassenen bestemd. In de binnenzijde van de cover ligt het boek Hackfort-Junior, een boek speciaal voor kinderen. Enige artikelen uit het zomernummer van het tijdschrift GROEN: * Meurs, Paul en Lara Voerman. Het Oosterpark verdubbeld. GROEN Jg. 67, nr. 7/8 (zomer 2011), p. 20-23. * Tilborg, Hank van. Historische buitenplaats [Windesheim bij Zwolle] maakt zich op voor tweede jeugd. GROEN Jg. 67, nr. 7/8 (zomer 2011), p. 24-29. terug naar boven

6. Exposities en presentaties Zie eerst de linker blauwe kolom van onze Cascade-weblog, www.cascade1987.web-log.nl. * Tentoonstelling Florilegium Hofwijck. Huygens Museum Hofwijck, Voorburg. Nog te zien t/m 30 oktober. Deze kleine tentoonstelling Florilegium Hofwijck (zie ook het bijbehorende aangekondigde boek onder punt 5) toont 17e eeuwse florilegia en hofdichten. Ook de bloemen- en plantenfoto’s van Nora Lambrechts, die in het boek Florilegium Hofwijck zijn opgenomen, zijn op groot formaat te bezichtigen. Een waar genoegen voor liefhebbers van historische tuinen, bloemen en planten. * Tentoonstelling Het Slot in beeld: prenten en tekeningen uit de 17de, 18de en 19de eeuw. Slot Zeist. 10 t/m 25 september 2011. Tentoongesteld zijn 18de-eeuwse tuintekeningen van Slot Zeist door Johannes de Bosch en de grote vogelvluchten en gezichten in de tuin door Daniel Stoopendaal (ca. 1700). Daarnaast talloze bekende (Mourot, Lutgers, Zocher) en minder bekende prenten (B. Probst naar Spilman) en tekeningen van Slot Zeist (Matthey-Doret). Zie ook: www.erfgoedzeist.nl. Deze tentoonstelling in Slot Zeist is te beschouwen als aanvulling op de tentoonstelling Zeist op de kaart, die nog t/m 23 oktober te zien is in de expositieruimte van de Broedergemeente, Zusterplein 20 Zeist. Haast u, nog vier dagen om beide tegelijk te zien. * Tentoonstelling Claude Lorrain. In het Teylers Museum, Haarlem. 29 september 2011 t/m 8 januari 2012. (uit de Nieuwsbrief van Teylers Museum): Teylers Museum bezit een unieke reeks vroege tekeningen van Claude Lorrain die al in 1790 is verworven, amper 6 jaar na de opening van het museum. Omdat de bladen zelden tot nooit zijn geëxposeerd, zijn ze van een verrassend hoge kwaliteit. De tekeningen van Musée du Louvre zijn van een latere periode en vullen de collectie van Teylers Museum uitstekend aan. Teylers Museum presenteert in samenwerking met Musée du Louvre de allereerste overzichtstentoonstelling ooit van Claude Lorrain (ca. 1600 - 1682) in Nederland. Deze Franse landschapskunstenaar behoort tot de belangrijkste meesters in de kunstgeschiedenis. Pausen, koningen en de complete Europese jet set van die tijd wedijverden om zijn schilderijen van sprookjesachtige havensteden en idyllische parklandschappen vol verwijzingen naar de klassieke oudheid. Claude Lorrain was zó geliefd dat er in het 17de-eeuwse Europa nauwelijks beroemdere kunstenaars te vinden waren. Zie verder de website van het Teylers Museum en de Cascade-agenda hieronder. Zie ook het artikel van Loekie Schwartz. “Claude Lorrain en het Engelse landschapspark”. In tijdschrift Onze Eigen Tuin 2011-3, p. 12-13. terug naar boven

7. Agenda * 24 september 2011: Najaarsexcursie (zaterdag rond 24 september, Cascade-oprichtingsdag) * 17 november 2011: Mini-symposium (vaste namiddag en avond 3de donderdag in november)     * 31 maart 2012: Ronde Tafel Conferentie (vaste Palmpaaszaterdag) * 2012 Cascade-lustrum. Tuinhistorisch Genootschap Cascade bestaat 25 jaar * SOL-bijeenkomsten worden per email bekend gemaakt. Activiteiten georganiseerd door andere instellingen:  (zie eerst linker blauwe kolom op Cascade-weblog) * 5 oktober 2011, middag. Platform Groen Erfgoed. Thema: Historisch bos: aanplant, economie, gebruik, beheer en verschijningsvorm. Gebouw RCE Amersfoort. De ondergenoemde Claude Lorrain lezingen vinden plaats in Teylers Museum en starten om 13.00 uur. Toegang bedraagt € 3,00 (excl. museumentree). * 1 oktober 2011 Tekeningen van Claude Lorrain uit Musée du Louvre, lezing door Carel van Tuyl van Serooskerken, hoofd prentenkabinet Musée du Louvre. * 20 november 2011 De langdurige invloed van Claude Lorrain, lezing door Duncan Bulle, conservator buitenlandse schilderkunst, Rijksmuseum. * 11 december 2011 All gardening is landscape painting: de rol van Claude Lorrain bij het ontstaan van een nieuwe natuuresthetica in de 18de eeuw, lezing door Erik de Jong, Artishoogleraar UvA. * 8 januari 2012 Leermeesters uit alle windrichtingen. De wording van kunstenaar Claude Lorrain, lezing door Michiel Plomp, hoofdconservator kunstverzamelingen Teylers Museum.   * 2012 Themajaar Historische Buitenplaatsen - 2012. terug naar boven

8. Buitenland Centre Pompidoe Metz. Metz, Jardin ondulant bij Centre Pompidou Metz. Foto OHT. * Deze keer geen internationaal symposium, geen aandacht voor een bijzondere tentoonstelling in het buitenland, maar gewoon aandacht gevraagd voor een heel simpele tuin, namelijk het gazon bij Centre Pompidou Metz. Het museumgebouw is ontworpen door de Japanner Shigeru Ban en de Fransman Jean de Gastine en trekt aan de buitenzijde vooral de aandacht door zijn golvende dak. Maar wat vele niet zien, de vorm van dat dak vinden we ook terug naast het museum in de grasstroken tussen openbare weg en voorplein. Ook al heb je het gebouw nog niet echt bewondert, als je de golving in de grond ervaart, ga je je meteen afvragen, waarom dit? Dan zie je het dak van het museum en je weet “huis en tuin vormen een eenheid”, net als in de barok. terug naar boven

Colofon CASCAD-E-NIEUWSBRIEF is een uitgave van stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade Eindredactie: Carla Oldenburger Technische vormgeving: Jan Holwerda Sluitingsdatum kopij volgende Cascad-E-Nieuwsbrief: 15 december 2011 Bijdragen, opmerkingen, vragen etc. kunt u emailen naar nieuwsbrief@cascade1987.nl Kopfoto: uitsnede ontwerp Eyckenstein (Maartensdijk), L.A. Springer (1881), bron Bibliotheek WUR, Speciale Collecties