CASCAD-E-NIEUWSBRIEF  32  WINTER 2011-2012 Website: www.cascade1987.nl

INHOUD Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd Nieuws Mededelingen van het bestuur Interactief / Actie Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties Exposities en presentaties Agenda Buitenland

1. Inleiding: medewerking / aandacht / actie van donateurs gevraagd * Cascade website en weblog vernieuwd. We zijn er weer!! Dit was de boodschap die we eind vorige maand allemaal ontvingen en die we nog maar eens herhalen in deze Nieuwsbrief. De Cascade weblog is al meer dan 3 maanden offline, vanaf 24 augustus, vanwege een migratie. Wat is het geval? Sanoma Media biedt ons en 400.000 anderen het platform voor de weblog. Daarbij werd gebruik gemaakt van software van een derde partij en deze partij stopte. Dus moet er op andere software overgestapt worden en overstappen met meenemen van data betekent migreren. En daarbij gaat sinds 24 augustus van alles mis, dag na dag, week na week, maand na maand. We zijn het zat en gaan het anders doen. Een nieuwe website is door Jan gebouwd. Website en weblog vormen nu één geheel. Alles op één adres. Alles op de Cascade website. Dus ga gewoon naar www.cascade1987.nl en je vindt daar alles wat je weten wilt over Cascade en je kunt ook meteen actief worden op de weblog. We zijn weer gestart en kunnen weer nieuwe berichten en materiaal aanleveren. De nieuwe weblog, pardon website, en de oude gebruikers zullen elkaar weer moeten vinden. We zitten thans nog niet op het oude nivo van bezoekers, maar het begin is er. Vandaar deze info, die naar alle voorhande zijnde mailadressen van Cascade-vrienden werd gestuurd. En… nu wachten we op nieuwe en interessante weblogs en reacties daarop. We vragen uiteraard uw medewerking. Heeft u iets interessants te melden op het gebied van historische tuinkunst, en kan dat in het kort worden samengevat, dan heel graag uw tekst, wel of niet geïllustreerd, opsturen naar de webmaster en dan komt het ‘vanzelf’ op de weblog. En wilt u de website als startpagina instellen? Kijk dan naar de korte instructie onderaan deze pagina: www.cascade1987.nl/cascade-weblog. terug naar boven

2. Nieuws * Het landelijk thema van de open Monumentendag 2012 (8 september 2012) is “Groen van Toen”.  Samen met het Jaar van de Historische Buitenplaats 2012 en het 25 jarig bestaan van Cascade staat ons dus een druk jaar te wachten. Zullen we door de bomen het bos kunnen blijven zien? * Er zal, als het allemaal lukt, nog dit jaar een website de lucht in gaan, gewijd aan het werk van de tuin- en landschapsarchitect  L. P. Roodbaard. Houd het zelf in de gaten. Zoek zo af en toe even op Google met de woorden ‘Roodbaard’ en ‘landschapsarchitect’. Bureau Noordpijl heeft (met steun van het Stimuleringsfonds en voortbouwend op het onderzoek van Rita Radetzky) de afgelopen 2 jaar een breed en multi-disciplinair onderzoek verricht naar deze landschapsarchitect, die zijn werkterrein had in Groningen, Friesland en Drenthe. Het is de bedoeling dat in 2012 een boek en een tentoonstelling over Roodbaard zullen volgen. terug naar boven

3. Mededelingen van het Bestuur * OPROEP Carla Oldenburger-Ebbers Penning. Cascade stimuleringsprijs voor jong talent. Op het Minisymposium 2009 van de Stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade hebben de vrienden van Cascade de scheidend voorzitter mevrouw drs. C.S. Oldenburger-Ebbers een cadeau aangeboden, bestaande uit een zilveren penning. Cascade heeft daarmee een regelmatig uit te reiken prijs in het leven geroepen, de Carla Oldenburger-Ebbers Penning, bedoeld om jong wetenschappelijk talent te stimuleren. De penning zal vergezeld gaan van een bescheiden geldbedrag. Voor de Carla Oldenburger-Ebbers Penning komen onderzoekers in aanmerking die aan het begin van hun loopbaan staan en die een opmerkelijke wetenschappelijke scriptie of artikel hebben geschreven of een project op hun naam hebben, die/dat aansluit op de doelstellingen van Cascade. De kwaliteit van het onderzoek wordt getoetst aan de voor de universiteiten en hogescholen gebruikelijke normen. OPROEP In 2012 viert Tuinhistorisch Genootschap Cascade haar 25-jarig bestaan. De eerste Carla Oldenburger-Ebbers penning zal in dit lustrumjaar worden uitgereikt. Het bestuur van Cascade nodigt jonge onderzoekers uit mee te dingen naar de prijs. Kandidaten kunnen zowel door derden als door henzelf worden voorgedragen. In afwijking van de genoemde procedure in het huishoudelijk reglement wordt de prijs in november 2012 uitgereikt zonder voorrondes. De sluitingsdatum is 1 juli 2012. MEEDOEN? Inlichtingen bij Karen Veenland-Heineman, bestuurslid: karenveenland@planet.nl. Een deelnameformulier kunt u opvragen bij: secretariaat@cascade1987.nl. * De viering van het Cascade-lustrum 2012 vangt aan met een 2-daagse excursie 15 en 16 september. Deze datum kunt u vast in uw agenda noteren. Het ligt in de bedoeling een bezoek te brengen aan een volkspark en een complex beschermde buitenplaats en om over de grens een beslist heel bijzonder Schlosspark te bezoeken. Het thema van de Open Monumentendag (“Groen van Toen”) en het Jaar van de Historische Buitenplaats 2012 worden op deze Cascade-excursie gemixt tot een Cascade-special. terug naar boven

4. Interactief / Acties * Ga er eens een avondje voor zitten. Ga dan naar www.buitenplaatsen2012.nl en kijk welk een schat aan links en verwijzingen u geboden wordt. Het betreft allemaal de Nederlandse historische buitenplaats, jammer genoeg wel weinig op het gebied van historisch onderzoek. Het is de bedoeling van het themajaar veel meer mensen in ons land bekend te maken met historische buitenplaatsen en daarmee aandacht te vragen voor het behoud (en vakkundig beheer) van dit belangwekkend culturele erfgoed. Het komende jaar is historisch groen dus een hot item. Vele, vele musea, landgoederen, buitenplaatsen en kastelen zullen zich in 2012 van hun beste kant laten zien. Aan symposia en ronde tafels, concerten, toneel, opera, tentoonstellingen etc. geen gebrek. En daarom het advies, ga er eens rustig voor zitten (en niet één keer maar vaker) en vindt o.a. op genoemde website wat er van uw gading bij is. En reageren op diverse artikelen is ook op deze website mogelijk. terug naar boven

5. Recent verschenen en binnenkort te verschijnen publicaties * PARK MAGAZINE zal zich niet alleen focussen op cultuur en lifestyle; ook de journalistiek wordt veel aandacht geschonken. Interviews en reportages zullen dit nieuwe modetijdschrift vullen. Sorry, Foutje. Grapje. Wat een onzinnige titel voor een mode-tijdschrift! Niet inlopen dus. * Carla Oldenburger. Middeleeuwse kloostertuinen in de Lage Landen (p.81-101). In: Martin Hillenga en Hans Kroeze (redactie). De middeleeuwse kloostergeschiedenis van de Nederlanden. Deel II  Dagelijks leven. Zwolle / Klooster ter Apel, 2011. 200 p. ISBN: 9789040077371. € 25,00. (Tekst overgenomen van website Klooster Ter Apel): ...Zelfvoorzienendheid speelt een grote rol in de hoofdstukken van Christianne Muusers en Carla Oldenburger over respectievelijk eten en tuinen, thema’s die onderling ook de nodige raakvlakken hebben en waarin deels dezelfde bronnen uit de Klassieke Oudheid een rol spelen. Daarmee zijn we gekomen bij de culturele rol van kloosters. ‘In veel religies, waar ook ter wereld, zijn gemeenschappen van kloosterlingen centra van geleerdheid geweest, waar kennis werd bewaard en doorgegeven. En ook geleerdheid moet je eerst leren. Daarom zijn kloosters vaak centra van onderwijs geweest’, zo begint de bijdrage over onderwijs van Annemarieke Willemsen... ...De redactie hoopt met dit boek, net als met het eerste deel van de serie, een bijdrage te hebben geleverd aan de kennis van het middeleeuws kloosterleven in de Nederlanden en ook belangstelling voor deze rijke geschiedenis te hebben gewekt. Deze gedachte c.q. wens komt tot uitdrukking in het – onveranderde – uitgangspunt voor deze bundel: ‘wetenschappelijk verantwoord, maar voor een groot publiek toegankelijk’. * Nico Brantjes. Een pronktuin in Heemskerk. Heemskring (tijdschrift van Heemskerks Historische Kring), no. 45, Jg. 23 (2011), afl. 1. p. 23-32. (zie weblog 15 december 2012). * Jan Neefjes, Otto Brinkkemper, Luc Jehee en Wim van de Griendt. Cultuurhistorische Atlas van de Vecht: biografie van Nederlands grootste kleine rivier. Zwolle, 2011. 336 p. + krtn. ISBN: 9789040078309. € 24,95. (tekst overgenomen van uitgeverij W Books): Landschap, rivier en bewoners in het Overijsselse Vechtdal hebben elkaar sinds de prehistorie gevormd. Het Vechtdal, een oud cultuurlandschap, is altijd gebruikt voor het eten, huisvesting, transport, strijd maar ook ontspanning van de bewoners. Vele sporen getuigen daarvan: de rivier, esdorpjes, grafheuvels, rivier- en stuifduinen, koelanden, kastelen en landgoederen. De Cultuurhistorische Atlas van de Vecht laat deze sporen zien en vertelt het samenhangende verhaal van de unieke en rijke geschiedenis van het Vechtdal en zijn bewoners. Dit verhaal is rijk geïllustreerd en afgewisseld met nieuwe en historische kaarten, foto’s van het huidige landschap en beelden van vroeger. Het is geschreven door diverse experts, van archeologie en aardkunde tot bouwgeschiedenis en historische geografie, onder begeleiding van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De noeste arbeid van de mensen die het werk van ijs, wind en water verder hebben gevormd tot het landschap van nu komt in beeld en de verslagen van reizigers in het verleden getuigen van vele ontberingen die men in hun tijd moest getroosten op een reis door het Vechtdal. * Steven de Clercq en Juliette Jonker-Duynstee. Vechtoevers, zien en gezien worden. Breukelen, 2011. 88 p. ISBN: 9789062622832. € 15,00. Dit boek is verschenen ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van de Vechtplassencommissie en behandelt tientallen onderwerpen op en rond de Utrechtse Vechtoevers, waaronder buitenplaatsen, hekken en tuinen. Van ieder onderwerp worden de historie, kansen en bedreigingen belicht, verlucht met vele foto’s (zie ook Vrienden van de Vecht). * Kees Volkers. Zeist door de tijd: een cultuurhistorische atlas. Amsterdam,, 2011. 256 p. ISBN: 97890 79156 177. € 29,50. (tekst overgenomen van Uitgeverij Stokerkade): Aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug, op de rand van zand en klei, ontstaat in de vroege Middeleeuwen het engdorp Zeist: een gemeenschap van boeren, een bisschoppelijk hof, een kerk en een paar kleine kastelen. In de 17e eeuw wordt het boerendorp ontdekt door rijke stedelingen die hier extravagante villa¹s laten bouwen, omringd door lusttuinen en jachtbossen, zoals het nieuwe Slot Zeist. In de 19e eeuw telt Zeist enkele tientallen van deze buitenplaatsen, die een zodanige pracht en praal uitstralen dat ze Zeist de eretitel 'Parel der Stichtse Lustwarande' bezorgen. De bossen en buitenplaatsen trekken veel bezoekers. Rond Zeist verrijzen hotels, pensions en herstellingsoorden, de plaats geniet hierdoor nationale bekendheid. Villaparken worden aangelegd, want veel welgestelden willen hier graag wonen. Dit gaat deels ten koste van de bossen en de oude buitenplaatsen, die worden verkaveld. Na de Tweede Wereldoorlog stort het toerisme in en het deftige dorp krijgt stedelijke trekken. In de villa¹s van de buitenplaatsen worden vaak kantoren gevestigd. Zeist wordt een moderne woonplaats, maar het illustere verleden blijft wel prominent zichtbaar. Kees Volkers neemt u mee op een boeiende reis door de tijd en illustreert de ontwikkeling van Zeist aan de hand van honderden historische en actuele kaarten, prenten en foto's. * H. Renes en A. te Stroete (redactie). Voorbij gevlogen. Veranderingen in het Nederlandse landschap. Utrecht, 2011. 144 p. ISBN: 978.90.5345.439.8. € 19,95. (tekst overgenomen van Uitgeverij Matrijs): In een klein, dichtbevolkt land als Nederland is het landschap voortdurend in ontwikkeling. Tot ver in de twintigste eeuw ging het daarbij vooral om uitbreiding van steden, ontginning van land en inpoldering. Het land werd steeds intensiever gebruikt en bebouwd. De laatste twintig à dertig jaar is een andere tendens te zien, waarbij veel aandacht uitgaat naar het behoud van cultuurhistorisch erfgoed en ontwikkeling van nieuwe natuur. In deze boekuitgave wordt vanuit een uniek standpunt gekeken naar de veranderingen in zeventien bijzondere landschappen. Aan de hand van luchtfoto’s van fotograaf Paul Paris worden veranderingen in beeld gebracht die in slechts enkele decennia hebben plaatsgevonden. Bij deze voorbeelden staat de relatie tussen mens en natuur centraal en speelt de omgang met het Nederlandse cultuurhistorische erfgoed een belangrijke rol. Van baksteenindustrie in Groningen tot baroktuinen in Zuid-Limburg, van landbouwcirkels in Twente tot de aanleg van IJburg in Amsterdam, heel Nederland is vertegenwoordigd. De luchtfoto’s brengen deze snelle ontwikkelingen op een indringende wijze in beeld. Dit kleurrijke en verhelderende boek geeft daarmee een andere kijk op de veranderingen in het Nederlandse landschap. * Elyze Storms-Smeets (eindredactie). Gelders Arcadië: atlas van een buitenplaatsenlandschap.  (Anhem / Utrecht, 2011. 192 p. ISBN: 978.90.5345.428.2. € 24,95. (tekst overgenomen van Uitgeverij Matrijs): De Veluwezoom, op de grens van de Veluwe en de rivieren Rijn en IJssel, heeft door de eeuwen heen een bijzondere aantrekkingskracht uitgeoefend op de welgestelde bevolking. Dit kwam tot uitdrukking in de aanleg van een honderdtal buitenplaatsen en landgoederen sinds de zeventiende eeuw. Bekende voorbeelden zijn Rosendael, Middachten, Sonsbeek, Doorwerth, Zypendaal, Oranje Nassau’s Oord en Mariëndaal. De landgoederenzone van de Veluwezoom wordt aangeduid als Gelders Arcadië en omvat de gemeenten Wageningen, Renkum, Arnhem, Rozendaal en Rheden. De naam Gelders Arcadië is geïnspireerd op de publicatie van de Arnhemse schrijver Isaac Anne Nijhoff (1795-1863), Geldersch Arkadia of Wandeling over Biljoen en Beekhuizen (eerste druk 1820). Met zijn wandelingen door de omstreken van Arnhem in gedachten schreef Nijhoff over het grote aantal landgoederen en buitenplaatsen, die ‘in uitgestrektheid en fraaien aanleg, alle anderen in dit rijk verre overtreffen’. Gelders Arcadië onderscheidt zich van andere Nederlandse landgoederenzones in de wijze waarop gebruik is gemaakt van het natuurlijke reliëf en het heldere, stromende water van (sprengen)beken. De buitenplaatsen en landgoederen vormen een prachtige overgang van het verstedelijkt landschap rond Arnhem en de dorpen langs Rijn en IJssel naar de woeste natuur van de Veluwe. Het zijn groene oases van rust in het stedelijk gebied. Dankzij hun omvang, ligging, bijzondere uitstraling en cultuurhistorische en landschappelijke waarden dragen de landgoederen en buitenplaatsen in hoge mate bij aan de identiteit van deze Gelderse regio en de afzonderlijke gemeenten. Het boek neemt u mee door de geschiedenis van deze bijzondere landgoederenzone en vertelt u over de continue veranderingen in het arcadische landschap. * Wim Weijs. Natuur & Landschap van de Vechtstreek. Zeist, 2011. 352 p. ISBN: 9789050113922. € 39,95. (tekst overgenomen van de KNNV Uitgeverij): Het is onmogelijk na het lezen van Natuur & Landschap van de Vechtstreek niet verliefd te worden op het Utrechtse Vechtlandschap. Ook zonder met je voeten in de klei te staan, zie je de vele onmiskenbare gezichten van dit unieke gebied levendig voor je. Niet eerder werden de uiteenlopende landschappen in de Utrechtse Vechtstreek zo beeldend in hun onderlinge samenhang beschreven. Auteur Wim Weijs neemt je mee op een denkbeeldige excursie door dit bijzonder gebied op de grens van hoog- en laag-Nederland. De tocht voert van graslanden en parkbossen tot plassen en moerassen. Bij elk gebied weet Weijs boeiende verhalen te vertellen, over de ecologische geschiedenis, de hydrologie en over de planten en dieren die tegenwoordig het ecosysteem van het Vechtlandschap vormen. Onderweg brengt de auteur je terug in de tijd door te wijzen op de vele oeverwallen, zandruggen en stuwwallen die door de eeuwen heen werden gevormd door stromend water, wind en landijs. Weijs verhaalt over de vroege bewoners die de oeverwallen en venen in cultuur brachten en de rol die de verveners speelden bij de vorming van het huidige landschap. Vol liefde vertelt hij over de manier waarop de natuur steeds weer een plek vond in dit cultuurlandschap. Liefhebbers van natuur- en cultuurhistorie vinden in Natuur & Landschap van de Vechtstreek een liefdevol en volledig verslag over de ontstaansgeschiedenis, aardkundige en biologische aspecten van dit bijzondere gebied. * A.C. Faase. De Hofstede Land en Duin onder Overveen. Overveen, 2011. 216 p. Prijs € 33,50 / € 40,= (opgestuurd).   (overgenomen van de aanbieder): Het boek neemt een aanvang in de jaren rond 1580 in welke tijd er blekerijen gevestigd waren. Aan het eind van de 17e begin 18e eeuw ontstaan er door de teloorgang van de blekerijen een aantal hofsteden. In het boek volgen we een aantal van de eigenaren, en wordt ook beschreven waarmee deze mensen in het dagelijks leven bezig waren. Land en Duin maakte de grootste bloei mee in de tijd van Joan Servaas Lijnslager, luitenant van de infanterie en buskruitfabrikant te Amsterdam. Een deel van zijn hoofdstuk is gewijd aan het springen van zijn buskruitfabriek in augustus 1758. Enige tijd geleden kreeg de auteur ook enkele afbeeldingen van deze ontploffing in handen. In die jaren werd er ook veel gevinkt als sport voor de welgestelden. Een apart hoofdstuk is gewijd aan de vinkenbaan van Land en Duin, welke ter plaatse van het station Overveen heeft gelegen. Nadat de erven Lijnslager de hofstede hadden verkocht begon de aftakeling van de diverse buitenplaatsen in Overveen en Bloemendaal. We zitten dan in de Franse tijd aan het eind van de 18e eeuw. Ook Land en Duin ontkwam niet aan de slopershamer. Gelukkig bleef de tuinmanswoning gespaard en is na de natuurgetrouwe herbouw in 2001 weer een sieraad voor de omgeving. terug naar boven

6. Exposities en presentaties Zie eerst halverwege de rechter kolom van onze Cascade-website. * Tentoonstelling Claude Lorrain. In Teylers Museum, Haarlem. 29 september 2011 t/m 8 januari 2012. Nog 18 dagen. Haast u! Zie voor begeleidende tekst de vorige nieuwsbrief. terug naar boven

7. Agenda * 31 maart 2012: Ronde Tafel Conferentie (vaste Palmpaaszaterdag) * 15 en 16 september 2012: 2-daagse najaars-lustrumexcursie. Start Cascade-lustrumjaar. * 15 november 2012: Cascade-Mini-symposium (vaste derde donderdag in november) en uitreiking Carla Oldenburger-Ebbers Penning. * SOL-bijeenkomsten worden per email bekend gemaakt. Activiteiten georganiseerd door andere instellingen:  (zie eerst halverwege de rechter kolom van onze Cascade-website) * 8 januari 2012 Leermeesters uit alle windrichtingen. De wording van kunstenaar Claude Lorrain, lezing door Michiel Plomp, hoofdconservator kunstverzamelingen Teylers Museum. * 29 maart 2012 officiële opening Themajaar Historische Buitenplaatsen - 2012. * 8 september 2012: Open Monumentendag. Thema Groen van Toen. Met dit thema is er aandacht voor monumentaal groen in brede betekenis: stadsparken, tuinen, boerenerven, landgoederen, buitenplaatsen, lanen, monumentale bomen, begraafplaatsen, verdedigingswerken, landschapselementen (grafheuvels, terpen, dijken), hofjes, villaparken, tuindorpen en meer. terug naar boven

8. Buitenland De Zomertuin in St. Petersburg. Foto Andrej Reiman. Nieuwe ‘spalieren-omheiningen’ rondom de boomperken (uit de Hollandse periode). De Zomertuin in St. Petersburg. Foto Andrej Reiman. Bassin met nieuw paviljoen en priëlen (uit de Franse periode). Op de achtergrond het Zomerhuis. * De Zomertuin in St. Petersburg is een tuin die is ontstaan vanaf 1703, mogelijk naar eerste schetsen van Peter de Grote, en later vanaf 1714 ontworpen door de Hollandse hovenier Jan Roosen. Peter de Grote was in Nederland onder de indruk geraakt van de Hollandse tuinkunst en hij heeft in geheel Rusland zijn invloed op dit gebied laten gelden. Vanaf 1993 was onze Cascade-vriend Ivo Jansen al bij de plannen voor restauratie en herstel van de Zomertuin betrokken (als student op het bureau van UGIOP, o.l.v. Andrej Reiman). Na geslaagde NVTL-excursies o.l.v. Ivo Jansen in 1995 en 1996, werd er in 1999 een internationale conferentie in St. Petersburg georganiseerd die als titel meekreeg Problems of restoration and reconstruction of historical city Parks. Vrienden van de intussen opgerichte Stichting Steun Parken en Tuinen St. Petersburg (waarin o.a. landschapsarchitect Prof. Frans Maas uit Delft en Carla Oldenburger actief participeerden) en studenten uit Delft en Wageningen bogen zich samen met stafleden (van UGIOP) en studenten uit St. Petersburg over de restauratie en reconstructie-problemen. De resultaten van deze studieweek zijn te lezen in het hieronder genoemde uitgebreide werk-verslag. Hoewel niet alles op rolletjes liep, bleven betrokkenen in St. Petersburg zich inzetten voor een verantwoorde restauratie van de tuin. Totdat men in 2009 in St. Petersburg tot de werkelijke restauratie en reconstructie kon overgaan. Tegelijkertijd werd in het kader van het GCE (Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed - programma) een Nederlandse missie uitgezonden om parkprojecten (uit de tijd van Peter de Grote) in de steden St. Petersburg en Jaroslavl te bestuderen en hierover de Nederlandse Ambassade in Moskou en het Ministerie WVC in Nederland te informeren. Het rersultaat was dat Nederlandse specialisten in genoemde steden op enige deelaspecten konden adviseren. Wat de Zomertuin betreft gaat het dan om het aanwijzen van typisch Nederlandse kenmerken in de tuin (behoud van zoveel mogelijk historische structuren van het ontwerp van Jan Roosen; behoud van de historische boomperken; aandacht voor kweken en uitstalling -in een oranjerie-tuin- van oranjerieplanten en tropische kuipplanten). Zie a) voor het verslag van de conferentie: Problems of restoration and reconstruction of historical city-parks. Saint-Petersburg, 1999. 176 p.; en b) voor een verslag van de laatste missie naar Jaroslavl (en St. Petersburg), het artikel van Peter Verhoeff en Willem Zieleman: De tuinen van de Hollandse Manifaktura in Jaroslavl. Arcadië Jg. 3, 2 (no. 6). p. 24-31. De Zomertuin zal in 2012 weer worden geopend voor het publiek. terug naar boven

Colofon CASCAD-E-NIEUWSBRIEF is een uitgave van stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade Eindredactie: Carla Oldenburger Technische vormgeving: Jan Holwerda Sluitingsdatum kopij volgende Cascad-E-Nieuwsbrief: 15 maart 2012 Bijdragen, opmerkingen, vragen etc. kunt u emailen naar nieuwsbrief@cascade1987.nl Kopfoto: uitsnede ontwerp Eyckenstein (Maartensdijk), L.A. Springer (1881), bron Bibliotheek WUR, Speciale Collecties