Caarte vande Ambachts Heerlikheid en Landerije van Meersbergen Ao 1716,
Justus van Broeckhuijsen. Bron: www.mmnatuurlijk.nl (groot). Noorden linksonder.
Naast de werkzaamheden in het historisch groen is een mens in veel gevallen bezig met enige vorm van vrijwilligerswerk. Voor mij is dit het voorzitterschap van de milieu- , cultuur- en natuurvereniging Maarn Maarsbergen Natuurlijk (MMN). Onze omgeving wordt aaneengeregen door landgoederen en buitenplaatsen. Cultuurhistorisch en geomorfologisch waardevol gebied is meer regel dan uitzondering. Momenteel bemoeien we ons met het ondertunnelen van een spoorwegovergang.
Landgoed (of kasteel) Maarsbergen is echt een juweeltje in de omgeving. De oude, Frans classicistische structuren zijn nog steeds zichtbaar in het landschap. De kaart van Justus van Broekhuysen vroeg 18e eeuw toont de formele structuur. Deze structuur is grotendeels intact en gewaardeerd als rijksmonument.
Een deel van deze structuur omvat De Grote Bloemheuvel (vervallen maar nog steeds rijksmonument), gebruikt als boerderij, kwekerij en café. Tegenover het café, inderdaad, de Dorpskerk (ook rijksmonument).
In deze omgeving met op ongeveer een vierkante kilometer drie rijksmonumenten wil Prorail een spoortunnel aanleggen. Om het makkelijk te maken valt binnen het plangebied De Kolk, leefgebied van de kamsalamander welke de bescherming geniet conform de conventie van Bern. Al jaren roepen we als vereniging dat je in een gebied met deze dynamiek niets moet willen ontwikkelen, maar helaas de plannen liggen klaar.
Dat de tunnel er gaat komen lijkt duidelijk maar nu de keuze.
1. Oude eiken, van waarschijnlijk 300 jaar, markeren nog steeds het uiterste punt van de oorspronkelijke aanleg van kasteel Maarsbergen. Binnen de waardering van het monument De Grote Bloemheuvel is de ensemblewaarden mede omschreven. De eiken, ongeveer tien stuks, moeten allen verdwijnen. Hierdoor blijft het biotoop van de kamsalamander behouden en versterken de monumentale waarden van de Dorpskerk waar twee oude bruine beuken het beeld complementeren.
2. De oude eiken verdwijnen, de weg komt onverantwoord dicht bij de rode beuken en de tijdelijke omleidingsroute loopt door het beschermde biotoop van de kamsalamander.
3. Alle mensen besluiten de 10 minuten file voor lief te nemen en te genieten van de oude eiken, rode beuken en laten de Kamsalamander lekker met rust.
Het zal u niet verbazen dat er voor optie twee is gekozen. Waarom? Natuur is lastig, cultuur is moeilijk en je verdiepen in de plaats van werkzaamheden is omslachtig.
We hebben het ver geschopt met zijn allen in Nederland, leve de vooruitgang!
Inmiddels werken we het voorstel uit een verdiepingsslag op de eerste optie te ontwikkelen. Wanneer we de genen van de eiken gebruiken voor nieuwe bomen ontstaat, met een kleine aanpassing in het tracé, de mogelijkheid om het deel van de oorspronkelijk aanleg van Maarsbergen te reconstrueren. Met het kiezen voor deze optie geven we groen licht voor het kappen van de bomen en dat willen we niet. Misschien zijn er onder de leden van Cascade nog mensen met een briljante ingeving, we houden ons aanbevolen?
Richard Zweekhorst
Maarsbergen, spoorwegovergang nu.
Maarsbergen, spoorwegonderdoorgang (artist impression).
De kans om dit plan tegen te houden lijkt mij erg klein, het is een belangrijke weg. Een geboorde variant tunnel daarvoor is geen ruimte. De trein onder de weg-optie is erg duur (zeer lange hellingbaan). De kamsalamander, beschermd, daarvoor moet een ontheffing komen van het ministerie en dan worden wellicht mitigerende maatregelen geëist dat een vergunning wordt verleend. Daar kan een actiegroep gebruik van maken (maak een ‘win’ van een ‘loss’). Staan die eiken/beuken op de landelijke lijst van monumentale bomen? Zo ja maak er gebruik van, zo nee dan toch het uiterste eisen om de bomen te bewaren. Gewoon eisen om te verplanten: lukt het niet wegens leeftijd of ruimte, in ieder geval de inspanning plegen. Enten sowieso zou ik zeggen na eerst DNA bepalen (oorspronkelijkheid). Compenserend groen eisen! Men moet niet hopen om te ondernemen noch te slagen om vol te houden. Joost G
Je schets de problematiek prima. De case zou zich prima lenen voor een studieopdracht. De kamsalamander laat zich nu juist niet verplaatsen, het diertje vraagt een uniek biotoop, dit zal ook wel de reden zijn waarom er nog zo weinig van deze dieren zijn! De naastgelegen vennen kennen vergelijkbare natuurwaarden als De Kolk, het grote verschil maakt juist deze kamsalamander.
De bomen verplanten is uitgesloten. De oplossing die nu in de maak is staat geheel in lijn der vooruitgang. De aan te vragen omgevingsvergunning, het instrument van de overheid om zorgvuldig te kunnen toetsen, wordt in de kast gezet. Hiervoor komt een bestemmingsplanprocedure en het bezwaar aantekenen hiertegen is in veel gevallen onmogelijk. De vraag is nu hoe het op dit gebied staat met de monumentenwet. De bestemmingsplan variant wordt op dit moment bij de A12 met succes ingezet. Niet de inhoudelijke variant duurzaam onderzoeken maar spelen met de regeltjes… welkom in 2011!
Met enige trots durf ik voorzichtig te stellen dat eind deze maand (december) de eerste stek van de eiken zal worden gewonnen door een geselecteerde kweker en onder toezicht van Alterra.
Mooi project kan het wel eens worden en hierbij nogmaals een warm pleidooi voor de opleiding aan de HAS. Zonder deze basis had ik de materie met zekerheid op een andere manier beetgepakt. Schrijf in, geef het bestaansrecht, het groene erfgoed vaart er wel bij!