Dit is eigenlijk een reactie op de weblog van 17januari, maar ik begin een nieuwe log, omdat er anders geen plaatjes bijgeplaatst kunnen worden.
Joan Patijn raegeerde op 21 januari als volgt:
Zij [Mevr. de Jong Schouwenburg] vertelde mij dat in de familie het verhaal ging dat Ka-buur een Zandvoortse visservrouw moest verbeelden die haar man op Elswout het middagmaal kwam brengen. Zandvoortse vissers zouden in de winter op Elswout zijn ingezet om de vijvers uit te diepen. Het is natuurlijk niet uitgesloten dat de plaatselijke schilder als enig referentiekader de Zandvoortse vissersvrouwendracht had. In Overveen en omgeving was geen specifieke boerendracht.
De zoon van Joan Patijn heeft nu een hele mooie close-up-foto van Ka-Buur voor ons gemaakt. Dank je wel Christiaan! Als we nu Ka-Buur nog eens nader bekijken lijkt zij meer op een deftige 18de eeuwse Westfriese dame (met gouden oorijzers en gouden ketting) dan op een vissersvrouw. Ter vergelijking heb ik naar beide types uit de omgeving van Zandvoort gezocht op Internet. Ik vond een deftige dame in Westfriese klederdracht op de website van het Westfries Genootschap ( http://www.westfriesgenootschap.nl/textiel/textiel.html)
en een 19de eeuwse vissersvrouw uit Zandvoort op een website met oude foto’s van Zandvoort (http://www.freewebs.com/mtekolstee-lemmont/klederdracht.htm).
Door de klederdracht van Ka-buur nader te analyseren, hoopte ik uit te vinden of deze folly inderdaad uit de tijd van Zocher jr. dateert. Maar aan de kleding te oordelen, zou je eerder zeggen dat de folly in de late 18de eeuw is gemaakt. Maar alles is en blijft mogelijk. Ook kan het heel goed zijn dat de schildering in de loop van de tijd is overgeschilderd en totaal veranderd is.
Wie reageert?
Ik ben deskundige Streekkleding Noord-Holland 18e- en 19e eeuw. Zie standaardwerk ‘Aangekleed gaat uit’, Cultuur en streekkleding, uitg. Waanders 1998(nog te verkrijgen).Verder Katwijkse klederdrachten 1800-1985 van Wil van der Plas, uitg. De Nieuwe Haagse
De vrouw in de rode japon is gekleed naar de mode rond 1900 en draagt een kanten kap met gouden oorijzer naar model uit dezelfde tijd. Het ziet er niet rijk uit maar meer naar een plattelands middenlaag. Voor meer informatie email mij. Met vriendelijke groet Marianne Havermans-Dikstaal Hoorn
Heel veel dank aan Marianne Havermans, voor uw deskundig oordeel. Het antwoord, dat Ka-Buur’s rode japon zou dateren uit rond 1900, maakt mijn vraag met tuinhistorische achtergrond, nog gecompliceerder. Men neemt namelijk meestal aan dat deze folly van Elswout (met de schildering van Vrouw Ka-Buur), zou dateren uit de tijd dat de tuinarchitect J.D. Zocher jr. op Elswout werkte en dat Zocher zelfs mogelijk de “architect” van deze folly zou zijn. En dat speelt dan ongeveer in 1840. De hele folly zou dus, als we afgaan op de kleding van Ka-buur, pas van omstreeks 1900 zijn, of de folly is wel uit de tijd van Zocher en Vrouw Ka-buur is rond 1900 overgeschilderd in eigentijdse kleding. Misschien moeten we ook eens een dendrochronologisch onderzoekje doen? Wie kan er nog meer zijn licht laten schijnen over deze kwestie?
Het kostuum dateert uit latere tijd. Ik kan het oorijzer niet zien op de foto.
Bij het nader bekijken van de foto heb ik het oorijzer kunnen zien. Zij draagt een hangende kap, het geheel rond 1890 – 1900.
Eh…, de zaak is meen ik al bekend uit mijn boekske over de follies: het schot staat in Van Laar’s Magazijn van Tuin-sieraaden uit 1802, waar het verschijnt als een schot voorstellende ‘eene boerenwooning’. Probleem als gewoonlijk bij Van Laar is: nam hij een bestaande folly over of is het schot naar aanleiding van zijn ontwerp gemaakt? Ik tendeer er nu naar aan te nemen dat het schot al bestond vóór 1802.
Het heeft niets met Zocher te maken, die gebruikte zulke elementen niet. De resterende tuingebouwtjes op Elswout (en zeker de gothische tempel) zijn wel degelijk Zocher.
Dat de juffrouw (of moet ik zeggen mevrouw) op de foto kleding en bling-bling uit de jaren rond 1900 draagt kan eenvoudigweg worden verklaard uit het feit dat het schot door de jaren flink gevandaliseerd is en in de hens werd gezet. Bij reconstructies en reparaties veranderde dan telkens weer een onderdeel van het schot.
Dat is bijvoorbeeld ook gebeurd met de kluizenarij verderop in het terrein – hoewel dat vooral geleden heeft onder een desastreuze ‘restauratie’ die meer vernielde dan dat ie repareerde. Maar ja…
Als illustratie bij de reactie van Wim Meulenkamp, ‘eene boerenwooning‘. Vorig jaar heb ik internet afgezocht naar scans van pagina’s uit Magazijn van Tuin – Sieraaden van Gijsbert van Laar. Deze samengevoegd in dit documentje .
In de weblog over het archief van Elswout en andere internet-artikelen werd de naam Marijke Dirkson, van Staatsbosbeheer, genoemd. Via hetzelfde internet haar email-adres achterhaald en commentaar op de log over de Ka-buur en mijn gevoel over onontkoombare restauratie(s), als gevolg van de leeftijd en materiaal, gevraagd. Marijke reageerde nu met het navolgende:
Ka-buur is Ka de buurvrouw, een Zandvoortse vissersvrouw. Er gaan twee verhalen:
1: De Zandvoortse vissersvrouwen liepen bijna dagelijks door het landgoed naar de markt in Haarlem. De follie is een herinnering aan die tijd.
2: De Zandvoortse vissersmannen werkten in de zandafgravingen van Elswout en de vrouwen brachten de lunch.
In beide verhalen schuilt een kern van waarheid. De vrouwen liepen inderdaad dagelijks over het landgoed en de mannen werkten in de zandafgraving. Of de vrouwen ook de lunch brachten?
Ka-buur stamt uit begin 1800 en is 3x gerestaureerd. Wel steeds naar de oorspronkelijke schildering.