Boerderijen vernoemd naar veldslagen onder Napoleon


Boerderij bij Hummelo met de naam Maloi Jaroslawitz  Bron: mijngelderland.nl

Toevallig las ik een berichtje over een lezing waarbij mijn oog getrokken werd naar woorden als Van Heeckeren, Sonsbeek, Enghuizen en boerderijen vernoemd naar veldslagen onder Napoleon. Kende dit verhaal al wel, maar kon ’s avonds gelijk de details horen door naar de lezing te gaan. En je hoort altijd wel weer iets dat je nog niet wist of wat (bij mij) eigenlijk nooit helemaal doorgedrongen was.

Hendrik Jacob Carel Johan, Baron van Heeckeren, Heer van Enghuizen, Beurse, Beverweerd en Odijck (1785-1862) vocht in dienst van de Pruisen, later in dienst van Napoleon, maar was vervolgens ook nog eens adjudant van koning Willem I en o.a. lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Het verbaasd me altijd weer dat activiteiten uit iemands verleden blijkbaar latere hoge posities niet in de weg stonden.

Van Heeckeren trouwde in 1816 met Elisabeth Williams Hope, dochter van John Williams (klerk bij Henry Hope) en Anne Goddard, nicht van Henry Hope. Henry Hope had geen kinderen en John ‘werd als zijn zoon’; hij noemde zich toen John Williams Hope. En Henry Hope is die van het handelshuis Hope & Co, de bankier, de bezitter van Welgelegen te Haarlem. Een deel van zijn erfenis vloeit via John & Anne naar Elisabeth, en daarmee naar Van Heeckeren. En daar komt dus ‘zijn’ fortuin vandaan. Geld dat o.a. werd aangewend voor de aankoop van Sonsbeek (Arnhem) en noordelijk gelegen gronden, voor grootse werken op Sonsbeek, voor aankoop van gronden rond Enghuizen (Hummelo), ontginningen en bouw van boerderijen.

En van de gebouwde boerderijen vernoemde hij een aantal naar de veldtochten die hij onder Napoleon meemaakte.
Noordelijk van Sonsbeek: Moskowa (naast huidige begraafplaats & crematorium Moscowa) en de niet meer bestaande boerderijen Leipzig en Dresden. Op de topkaart zie ik overigens in dezelfde regio ook de naam Petersburg…
Rond Enghuizen: de nog bestaande boerderijen Bautzen, Lutzen, Talem, Montmirail, Beresina, Duben, Brienne, Maloi Jaroslawitz.

En (lang leve Google) eenzelfde invulling volgde ook in Driebergen-Rijssenburg. Aldaar kocht hij (als heer van het nabije Beverweerd en Odijck) een boerderij die hij later liet afbreken en opnieuw opbouwen. Deze kreeg de naam Champaubert, een plaatsje 80 km oostelijk van Parijs waar Napoleon in 1814 slag leverde met Pruisen en Russen. Iemand uit de regio Driebergen-Rijssenburg die nog meer namen weet toe te voegen?

Kleine leuke opmerkingen volgen altijd in het vragenkwartiertje: een nazaat wist te melden dat Van Heeckeren een been verloor in Rusland. Zijn houten been is bewaard gebleven, het ligt in depot in de Cannenburch en is van dusdanige kwaliteit dat het zelfstandig kan staan.

In 2014 volgde een correctie. De heer Gatacre van de Wiersse gaf aan dat het houten been van Van Heeckeren van de Wiersse (verre familie) was, hij verloor zijn been in Pruissen. Zie ook onderstaande reactie van 10 april 2014.

Jan Holwerda


Kasteel Enghuizen (Hummelo).
De brug bestaat nog. Van het huis resteert slechts een ruïne in het bos.

8 gedachten over “Boerderijen vernoemd naar veldslagen onder Napoleon

  1. Naast deze bijzondere boerderijen zijn er nog meer families zich hiermee bezig gehouden hebben, in Vreeland zijn een tweetal bruggen door de familie Hooft, ambachtsheren van Vreeland, gemaakt ter herdenking van de slag bij Waterloo en de slag bij Leipzig, dit 50 jaar na dato in 1863. Er is door hen toen ook een gedenksteen geplaatst voor het 50 jarig bestaan van het Koningrijk der Nederlanden in de openbare wandeling die zij samen met de weduwe Vroomberg in 1832 reeds gemaakt en opengesteld hebben. Als laatste is er ook een gedenksteen geplaatst om een aantal notabelen die zich klaarblijkelijk in deze roerige tijden rond Napoleon verdienstelijk hebben opgesteld te gedenken, ook deze werd 50 jaar later in 1863 aan het begin van de openbare wandeling gezet. In het zojuist herdrukte Gezichten aan de rivier de vecht, een prachtige serie platen door Lutgers van de situatie langs de vecht rond 1830, staat de openbare wandeling afgebeeld. Een absolute must voor de Vechtstreek liefhebber. Ook Christemeijer heeft in zijn boekje een vrijwel op dezelfde plaats gemaakte plaat opgenomen.

  2. Niet in de orde boerderij maar wel gerateerd een de veldslagen van Napoleon is de Piramide van Austerlitz, wat zeg ik zelfs het hele dorpje Austerlitz, op intiatief de maarschalk De Marmont die met enige regelmaat verbleef op het landgoed Sparrendaal in Driebergen. Een beetje uit de kluiten gewassen folly met zijn roots in de Franse tijd.

  3. Maar even weer naar de boerderijen.
    Een bron van 80 lentes ( mijn vader) wist me te vertellen dat in doetinchem nog een boerdereij staat die in dit rijtje thuishoort. Ik ben er zelf niet zeker van vandaar de vraag hier eens. Het gaat om de boerderij Louisiana. Deze staat er nog wel maar is niet meer als boerderij in gebruik. Als het van belang is kan ik binnenkort eens een foto maken en deze plaatsen.

  4. In de nabijheid van Driebergen en Odijk zijn verder – naast het al genoemde Champaubert – geen boerderijen van Van Heeckeren met namen van veldslagen.
    Aan het rijtje boerderijen in de Achterhoek kan nog “Jena” worden toegevoegd, met jaartal 1851 in de gevelsteen.

  5. De heer Gatacre van de Wiersse stuurde navolgende correctie en aanvulling:

    Het houten been van ‘Van Heeckeren’, ‘verloren in Rusland’ en ‘bewaard in de Cannenburch’ was niet van Van Heeckeren van Enghuizen, maar van Van Heeckeren van de Wiersse (verre familie). Hij verloor zijn been in Pruissen, niet in Rusland.
    Zijn houten been is nu uit de Cannenburch terug naar de Wiersse en staat opgesteld in het Koetshuis (te bezichtigen op open dagen, zie http://www.dewiersse.nl) naast een twee keer levensgrote marmeren buste van zijn opperbevelhebber Napoleon, gemaakt in Canova’s werkplaats.

  6. In het rijtje ontbreekt inderdaad 1 naam en dat is “Jena” waar de vuurdoop voor van Heeckeren was .
    Voorheen boerderij, nu onderdeel van een camping.
    Henk Jan Derksen schreef het hier 3 reacties terug en alweer 7 jaar geleden.

    Wel grappig dat hier om de zoveel jaar nog iemand reageert.

    ” Talem” hoort volgens mij niet in het rijtje thuis. Het is mij niet bekend wat dat met Napoleon van doen heeft.

    Het ging na een tijdje wat slechter met Napoleon, en toen zijn er nog heel wat boerderij namen bijgekomen. (Niet in Hummelo) Waterloo , Elba en Quatre Bras zijn nog veelvuldig te vinden in Nederland.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *