‘Een lief Chineesch pontje’ op de Grote Vijver van Sonsbeek (1814), D.J.T. Kerkhoff
Bron: Gelders Archief
Laat bij een echte Ernhemmer (Arnhemmer) de woorden Chinees en Sonsbeek vallen en hij zal je verwijzen naar het Sonsbeek Paviljoen waar al meer dan 30 jaar, sinds 1988, een Chinees Specialiteitenrestaurant zit.
Zeg de woorden Chinees en Sonsbeek tegen een tuinhistoricus en hij zal denken aan het Chinese trekpontje op de Grote Vijver. Een reisverslag uit 1813 meldt: ’terwijl wij van den eenen oever tot den anderen met een lief Chineesch pontje, lopende langs kopere schijven, zeer aangenaam overgezet werden’. Kerkhoff legde het vast in 1814.
En nu vond ik in een reisverslag uit 1801 een volgende ‘link’: ‘… vervolgens zagen wij Sonsbeek (van Mevr. Nederburg) daar naast gelegen [naast Hartjesberg dat later opging in Sonsbeek], zeer schoon door haare waterwerken, ook waren daar eenige Chineezen, die de Heer Nederburg uit de oost had medegebragt, & op zijn plaats liet werken’.
De genoemde Mevr. Nederburg is Elisabeth Gertruy Scheltus, de vrouw van Sebastiaan Cornelis Nederburgh. Zij kocht Sonsbeek in 1797. Nederburgh werkte toen in Indië als – laatste – commissaris-generaal van de VOC. Na de opheffing van de VOC keerde Nederburgh in 1800 uit de Oost terug – blijkbaar niet alleen – en ging hij op Sonsbeek bij zijn vrouw wonen.
Jan Holwerda
Wonderlijk en grappig tegelijkertijd. Wat er chinees was aan dat pontje kun je je afvragen, maar op de uitvergroting kun je beslist een actieve Chinees ontwaren. Tussen Clingendael en Waelsdorp was niet een pontje maar een kabelbaantje, maar dat was toch voornamelijk bedoeld voor de tuinmannen voor het onderhoud van de oever aan de overkant. De restanten zijn nog te zien, evenals granieten grenspaaltjes met aan de ene kant een C en de andere kant een W.
Let echter op de ornamentiek van de beide pont-balustrades – ofschoon een neo-classicistisch motief, werd dit ook wel als Chinees gezien – dus mede vandaar.
Nooit geweten van dat fraaie pontje, daar niet van.