Ovalen in de tuinschutting


De schutting met ovale ‘vensters’ aan de Gedempte Baansloot te Alkmaar.

In voorgaande berichten ging het van beschilderde schotten, via beschilderde schutting naar schilderij met venster in de tuinmuur. Nu is een meervoud van de laatste: ovalen in de tuinschutting.

De tuin achter Oudegracht 247 te Alkmaar, grenst aan de Gedempte Baansloot. De afscheiding tussen tuin en dat achterpad wordt gevormd door een fraaie, geverfde houten tuinschutting met een geleding door pilasters en in elke travee een forse ovale opening.
Lopend in de Gedempte Baansloot komt deze schutting vreemd over. De ovalen zullen toch niet als ‘inkijk’ bedoeld zijn? Maar als ‘uitzicht’ op de schutting van de achterburen zal ook niet het doel zijn geweest.


De tuin achter Huize Oort (1973).  Bron: Beeldbank Regionaal Archief Alkmaar

Ouder kaartmateriaal laat de vroegere situatie zien. Aan de overzijde van de nog niet gedempte Baansloot lag een terrein met o.a. lijnbanen en meerdere voormalige lijnbanen die in OAT 1832 staan als ‘aanleg tot vermaak, baan’, en zuidelijk daarvan de toenmalige vestingwerken. Dirk van Foreest (1792-1833) is dan de eigenaar. Hij is dan ook eigenaar van landgoed Nijenburg te Heiloo. Kort na 1851, na aankoop door Oort, zouden de ovalen zijn aangebracht.


Kadastraal minuutplan (1821), met zicht over lijnbanen en meerdere voormalige lijnbanen die in OAT 1832 staan als ‘aanleg tot vermaak, baan’.  Bron: Beeldbank Noord-Hollands Archief

In 1873 is het terrein met de voormalige lijnbanen en de aangrenzende vestingwerken op basis van een stedenbouwkundig plan van L.P. Zocher tot het villapark Kennemerpark ontwikkeld; met villa’s en herenhuizen, die met hun tuinen aansloten op het groen van het stadspark dat werd aangelegd op de voormalige bolwerken. De nieuwe rij huizen met hun achtertuinen sluiten het uitzicht definitief af.
Jan Holwerda

8 gedachten over “Ovalen in de tuinschutting

  1. Leuk Jan. In Edam aan de Voorhaven bevindt zich ook een monumentaal pand met stadstuin waar ovalen voorkomen in de gemetselde tuinmuur die langs de straat staat. Het lijkt zeer op de foto die je laat zien uit Alkmaar….groet, René

  2. Het betreft de achtertuin van rijksmonument (14363) aan de Nieuwhaven 24 in Edam.
    De tuinmuur met ovalen is in 1948 ontworpen en aangelegd.
    Zie onderstaande foto’s uit de Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

    1) Tuinmuur afbeelding
    Objectnummer: OF-03362
    Vervaardiger: Fotograaf Herder
    Datum: januari 1948

    http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail?q=edam+nieuwehaven+24&page=10&asset=25c3b05b-3586-7ef1-c916-d311f4e08aba

    2) Tuinmuur ontwerp/Bouwkundige tekening
    Objectnummer: BT-033226
    Vervaardiger: tekenaar H.W. van der Voet
    Datum: maart 1948

    http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail?q=edam+nieuwehaven+24&page=11&asset=00a48882-3492-f80f-6eee-ac61d6a0bab9

  3. Overigens lieten mijn partner en ik in 1999 achter ons (houten) pand aan het Havenrak in Broek in Waterland een op Cornelis Schoon geïnspireerde houten schutting aanleggen waar ook kijkgaten in zijn aangebracht ten behoeve van passanten op het Dokterspad aldaar. De oude tekeningen van Cornelis Schoon laten tal van houten schuttingen zien, die om zijn monumentale pand in Broek in Waterland stonden (18de eeuw). Groet en dank Sandra.

  4. Ovale vensters in het groen
    Op de gravure van Zuylestein door Daniel Stoopendaal (1710) is een object te zien aan het einde van een laan met vensters richting de grote weg. Het lijkt een nis met een venster en een derde poot op het wandelpad met twee ingangen, mogelijk een plek om even uit te rusten tijdens de wandeling. Niet eerder zo’n groen kabinetje in deze vorm gezien.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *