In de overtuin met zicht op huis Bisdom van Vliet (Haastrecht).
Bron: archief museum Bisdom van Vliet.
In de aflevering van De IJzeren Eeuw van gisteravond stonden Hans Goedkoop en Els Kloek even in de Overtuin Bisdom van Vliet te Haastrecht (onder Gouda), met het hoofdhuis op de achtergrond. Vervolgens gingen ze het hoofdhuis, nu museum binnen. Na 1923 is er niets veranderd, een huis als onder een glazen stolp. Gedurende de rondgang verwonderden ze zich terecht en waren ooo’s en aaa’s niet van de lucht. Je kunt niet alles bekijken en al helemaal niet laten zien op tv, maar hadden ze de foto’s in het archief maar ingezien… Dan hadden ze ook de eind 19e-eeuwse, begin 20e-eeuwse rijkdom van de overtuin kunnen aanschouwen. Nog meer ooo’s en aaa’s zouden zijn geslaakt. Deelnemers aan de meest recente RTC zullen het beamen. Toen maakten we een virtuele rondwandeling door die overtuin, o.a. aan de hand van die oude foto’s.
Zicht op de overtuin, met in achtergrond Paulina’s Hoeve. Bron: Jan de Korte.
Huis en tuin en park van Bisdom van Vliet vertoonden heel duidelijk in de 19de eeuw dezelfde stijl. Het huis is heel erg vol en donker ingericht (veel bijzondere voorwerpen, kunst en zware gordijnen tegen de kou en tegen verkleuring) en de tuin is rijkelijk beplant met veel decoratieve en nieuwe plantenvariëteiten. Het grote verschil is het licht. Binnen is het donker en vandaar uit kijk je graag naar buiten naar het licht. Die tegenstelling vormt als het ware ook een eenheid. Donker en licht horen bij elkaar in die tijd.
Om deze reden is het eigenlijk jammer dat interieurspecialisten niet altijd ook, als vanzelfsprekend, de tuin bestuderen en dat tuinspecialisten bijna nooit het (vroegere) interieur van een huis onderzoeken. Het kan heel goed zijn dat je de tuin, bij restauratie, dan heel anders gaat inrichten. Bij de restauratie van de tuinen van Het Loo, is ons altijd door de architect ingepeperd dat de eenheid van huis en tuin alleswetend moest zijn, maar in andere gevallen heb ik dat nooit meer zo sterk ondervonden. Het zoeken naar de eenheid tussen interieur en exterieur is m.i. zeer belangrijk.