Merketon / melocoton

Ik houd mij bezig, in de vorm van de stichting POMONA Culture, met de cultuur van hoogstam- en leifruitbomen. In dat kader ben ik op zoek naar alles en iedereen die mij wijzer kan maken over de merketon.

Merketon is een verbastering van het Spaanse woord melocoton (letterlijk: katoenappel) of perzik.

Hooft schreef zijn vrienden naar het Muiderslot te komen vanwege de rijpe merketons.

Bij mij in de buurt – Den Dungen – is merketon een staand begrip. Den Dungen was eeuwenlang de groetenschuur van Den Bosch. Een ieder had in het buitengebied wel een halve ha met fruitbomen voor de handel. De laatste reminiscenties zijn nog wel te vinden in de vorm van perceelindeling, hoge perenbomen en wat kersen. Deze laatste hebben nu de leeftijd te verdwijnen.

Terug naar de merketon. Het gaat om een perzik,die door zaad wordt vermeerderd. Volgens de een is het een zeer grote sappige kleurige perzik, volgens de ander een kleine groen-bleke harde vrucht.

Kortom het is niet duidelijk. Graag informatie.
Ferd van Rijckevorsel (fv.rijckevorsel@home.nl)

Fraeylemaborg (3)


Detail van Fraeylemaborg (ca. 1781), achterste deel van het park.
Bron: Oude Hollandse Tuinen van Anna G. Bienfait (1943)

Fraeylemaborg wordt door Heimeric Tromp, in publicaties over vrijmetselarij en tuinkunst, genoemd als voorbeeld waarbij maçonnieke elementen in de plattegrond van tuin en park zijn te vinden. Sinds 1781 was Fraeylemaborg in eigendom van de vrijmetselaar J.H. de Sandra Veldtman (1756-1816).

Heimerick zegt: In een plattegrond van de Fraeylemaborg, die uit deze tijd dateert, zien wij in een van de bosquetten passer en winkelhaak, mogelijk met schietlood afgebeeld; daarnaast wordt de aanleg door een samenstel van verschillende driehoeken gedragen. De rechthoek in het andere bosquet kan verwijzen naar vorm van de loge; het langwerpig vierkant met een punt als symbool van de loge. Ook de grote lanen kunnen als passerlanen worden opgevat.

De bosquetten bevinden zich in het achterste deel van het park/bos. Het is een kaart uit Oude Hollandse Tuinen van Anna G. Bienfait waarin het bovenstaande herkend is.

Toen ik op zoek was naar wat inhoud voor de voorgaande weblogs over Fraeylemaborg (24 maart en 26 maart), kwam ik de vermelding van de relatie vrijmetselarij en Fraeylemaborg ook veel tegen. En ook de weergave van maçonnieke elementen in een plattegrond. In het deel van het park waar Heimerick over passerpunten spreekt, herkent Cees de Vriesch ook nog de Winkelhaak, het Alziend Oog en de Vlammende Ster (zie wikipedia.nl).

Nog even voor de duidelijkheid, de bosquetten waarover Heimerick spreekt liggen in het achterste deel van de onderstaande vogelvlucht (reconstructie door Anco Wigboldus, uit 1938) en zijn in deze vogelvlucht niet herkenbaar (of niet herkend) als maçonnieke elementen.  JH


Vogelvlucht Fraeylemaborg door Anco Wigboldus, maçonnieke elementen door Cees de Vriesch
Bron: wikipedia.nl

André stuurde foto’s en catalogus


Cementrustieke zaal (Lebbeke, BE)  Foto: André Hoek

Tijdens de laatste RTC, na de lezing over Cementrustiek door Wim, vertelde André Hoek over een bezoek aan een cementrustieke trouwzaal in Lebbeke (BE); een industrieel had het laten bouwen tegen het landhuis aan ter gelegenheid van het huwelijk van zijn dochter. André stuurde nu een 2-tal foto’s.

Ook vermeldde hij een catalogus,  Ciments & bétons S.A. Ancienne firme Blaton-Aubert uit Bruxelles [1889]. De digitale versie staat reeds op internet, bij Museum voor de Oudere Technieken.
Het omvat een veelheid aan betonelementen, (borst)beelden, maar ook kiosques, een arbre rustique, croix rustique en een enrochement getoond op de tentoonstelling te Amsterdam in 1877 (De tentoonstelling van internationalen tuinbouw in 1877 te Amsterdam?).


Cementrustieke zaal (Lebbeke, BE)  Foto: André Hoek

Reconstructie Clusiustuin (Leiden)


Reconstructie Clusiustuin  Bron: Tuin & Landschap

Begin maart was ik in Leiden en ook even bij de Hortus, met de ‘bouwput’ waar de reconstructie van de Clusiustuin tot stand komt.

De Clusiustuin verhuist van de 5e Binnenvestgracht terug naar z’n oorspronkelijke plek, in de voortuin (direct achter) van het Academiegebouw. T.b.v. de reconstructie is de Ierse taxus (Taxus baccata cv. Fastigiata) verplaatst, 120 m3 zand en grind afgegraven, 150m3 oude grond vervangen door verse grond, meer dan een kilometer cortenstaal toegepast.

De oorspronkelijke tuin (1594) was 39.9 meter lang en 30.9 meter breed, en wordt nu op iets kleinere schaal aangelegd. Hij is verdeeld in vier vierkanten of quadrae , die weer zijn verdeeld in (totaal) 60 bedden of areolae.  De originele lijst van Clusius en Cluyt vermeldt 1585 Europees-gematigde, mediterrane en subtropische planten. De 1585 soorten komen uit Index Stirpium… van Dirck Cluyt (Clutius) & Charles de l’Escluse (Carolus Clusius) ; deze is digitaal ‘in te zien’, via Digital Special Collections van Leiden University Library.

Sinds het zien van de werkzaamheden volg ik de voortgang via de website van Tuin & Landschap. Via een serie foto’s en wat tekst is het tot stand komen te volgen.  JH

Meer over de de Clusiustuin (van voor de nu gaande reconstructie) valt te lezen op de website van de Clusiusstichting.

Nederlandse Restauratiebeurs

Op 23, 24 en 25 april 2009 vindt in Den Bosch wederom de Nederlandse Restauratiebeurs plaats. Zoals gebruikelijk in de Brabanthallen. De beurs is een ontmoetingsplek voor monumenteigenaren, vakmensen en geïnteresseerden in cultureel erfgoed. Tuinhistorisch Genootschap Cascade zal evenals twee jaar geleden weer van de partij zijn. Onze ervaring is dat we van deze Beurs geen nieuwe vrienden hoeven te verwachten maar wel meer bekendheid en dat is toch de moeite waard als we onze stem op het gebied van de bestudering van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur blijvend willen laten horen. We zullen dit jaar een stand delen met de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB), onze Rode Zuster. Ons standnummer is 605E, te herkennen aan een grote affiche van de tuin van Paleis Het Loo en een power point presentatie over de geschiedenis van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur in perpetuum mobile.

Tip: 50% korting op de toegangsprijs (xe2x82xac 10,-) door een reductiekaart te printen; via de website restauratiebeurs.nl

Mozaïekvakken (3)

Inlezen in het fenomeen mozaïekbedden lukt heel goed via Nederlandse Tuinarchitectuur tussen 1850 en 1940 van Bonica Zijlstra. Als je het rapport niet in kast hebt, dan is een digitale versie op een webpage van WUR te vinden ; klik hier en zie onderaan de page.

Hoofdstuk I.2 ‘Bloemen in tuin en park’ geeft een algemeen beeld en paragraaf I.2.4 ‘Bloem- en mozaiekbedden’ is specifieker. Een aantal voorbeeldboeken – met wisselende samenstelling van onderdelen als planten, ontwerpen, beplantingslijsten en afbeeldingen – wordt genoemd.

Het werk Les corbeilles parterres ou traité de mosaïculture van Nestor Seghers heeft Richard nu te leen. De Nederlands-talige versie De korfvormige bloemperken (corbeilles – parterres) is in Wageningen in te zien.

Enne, Duitse Teppichgärtnerei boeken zijn thuis door te bladeren:
Der Teppich-Gärtner, Handbuch fuer Gärtner und Gartenbesitzer, W.A.C.Niemann (1870)
Muster-Album Modernen Teppichgärtnerei, E.Levy (1900)
Die moderne Teppichgärtnerei, W.Hampel (1891) ; versie 1907.

Tot slot zoek ik eigenlijk nog wat meer Franse en Engelse (zo die al bestaan) titels. Mosaïculture, corbeilles parterres en carpet bedding niet als onderdeel van een boek, maar als op zichzelf staande (als bovengenoemde) boeken.
Jan Holwerda


Cover en spread uit Album für Teppichgärtnerei und Gruppenbepflanzung, Karl Götze.

Een aantal links


De landgoederenzone van de zuidelijke Veluwezoom Bron: Nieuw Gelders Arcadië

Soms krijgt de webmaster een link toegestuurd waar je niet direct een weblog voor opstelt. Nu heb ik er een aantal die ik maar even combineer tot ‘kijk eens en doe er al dan niet uw voordeel mee’.

Al langere tijd stond er een ander over het project Nieuw Gelders Arcadië op de website van Gelders Genootschap. Nu heeft Nieuw Gelders Arcadië een eigen website.

PHB kent u wel, Stichting Vrienden PHB bestaat ook (en heeft een fraai Bulletin).

Mogelijk bent u bekend met de kastelensites per provincie. Deze linken vaak naar foto’s van Albert Speelman. Heel veel foto’s heeft hij op Webshot staan; onder de naam kastelein. En in opbouw is Buitenplaatsen in Nederland.

Internationaal gericht, maar in het Nederlands, is de website ‘Geschiedenis van de tuinkunst in West-Europa‘ Een website ten behoeve van het praktijkonderwijs van AOC Terra (VMBO en MBO opleidingen met een ‘groen karakter’).  JH