Nieuwsbrief Biografie Mien Ruys


Mien Ruys aan het werk (ca. 1950)  Bron: Bewonersplatform Nieuw Essesteijn

’t Was me al eerder gevraagd te melden, maar vergeten, nu alsnog: de meest recente nieuwsbrief Biografie Mien Ruys (oktober 2007).

Via archiefonderzoek en biografie Mien Ruys zijn voorgaande nieuwsbrieven, maar ook details betreffende het gehele project te vinden.

En laat ik ook alvast het in de toekomst te verschijnen boek Mien Ruys. De biografie, door L. den Dulk, vermelden ; zie site van Uitgeverij De Hef publishers.  JH

Van Laar op prentbriefkaart

Naast Van Laarxe2x80x99s Magazijn van Tuin-sieraaden op CD, heb ik nu ook nog een aantal platen uit Van Laarxe2x80x99s Magazijn ontdekt op prentbriefkaart. Ga maar kijken in de Art Unlimited-winkel op de Keizersgracht (A’dam), op onderwerp Tuinen en Parken. Dan vind je allerlei reproducties van tuinen en parken.

Tot mijn stomme verbazing vond ik zo 5 prentbriefkaarten uit Magazijn van Tuinsieraden. Op de achterkant staat de titelbeschrijving van het boek vermeld met één a en met het jaartal 1802. Dat klopt niet en ik vermoed daarom dat het om de uitgave van 1819 gaat. Maar dat terzijde. De originelen zijn in de collectie van de KABK (Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag).

Het gaat hier om Plaat XLI (3 tuinhuizen en 3 tuinbanken); Plaat LXV (een uitkijktoren); Plaat LXX (een watertoren? annex duiventoren); Plaat CXVII (een tuinrad, een reuzenrad, maar dan in het klein voor 8 personen); en Plaat CXXXV (een kinderwip en 2 tuinbanken). Plaat CXVII is bovendien nog in kleur te koop, afkomstig uit de uitgave van 1831, en dan uit de collectie van de KB (Koninklijke Bibliotheek) in Den Haag.  CO

De Hartekamp, n.a.v. Cascade mini-symposium


De Hofstede de Hartekamp 1709-1788 eigendom der familie Clifford, L.A. Springer

Hét boek(je) over de Hartekamp zelf is wat mij betreft Het landgoed de Hartekamp te Heemstede, door Albers, L.H., A.J. Kramer & J.L.P.M. Krol (1982). M.n. het artikel Apollo’s lustoord, tuin en overplaats van de Hartekamp van Lucia’s hand is genieten.

En ook nog even een opmerking over de door L.A. Springer gecopieerde kaart De Hofstede de Hartekamp 1709-1788 eigendom der familie Clifford. De expositie over Linnaeus in de Casteelse Poort (Wageningen) en ook de website George Clifford Herbarium (1685 – 1760) tonen deze kaart en vermelden ‘kopie door L.A. Springer (1902) naar een verloren gegaan orgineel van G.L. Uhl‘.

Springer vermeldt zelf, in Oude Nederlandse Tuinen, hoe slecht de staat van een 2-tal Hartekamp kaarten is, maar dat ze behouden bleven en in zijn handen kwamen ‘tot vermeerdering mijner collectie‘.
Dus een eerste vermelding met ‘slechte staat‘. Latere publicaties gaan van ‘origineel onbekend‘, naar ‘Het origineel hiervan is niet bewaard gebleven‘, tot tenslotte ‘het origineel bestaat niet meer‘.

Nu kwam in 2005 Noord-Hollands Arcadia van Christiam Bertram uit (boek & CD) en wat kwam ik tegen, jawel beide door Springer genoemde kaarten (op p. 413 en 414), dus ook Geomeetrische afteekening, de hofstede Hartekamp van de hand van G.L. Uhl (tussen 1738 en 1760).

(gedeelte vervanging/aanvulling in 2023:)
Beide kaarten zijn tegenwoordig in de beeldbank van het Noord-Hollands archief te vinden
De Hof-stede De Harte-Camp (1708) Maurits Walraven (1708), klik hier.
Geomeetrische afteekening, de hofstede Hartekamp (13-1760), G.L. Uhl, klik hier.
Jan Holwerda

Cascade mini-symposium


Beeldrand website George Clifford Herbarium (1685 – 1760)

Het Cascade mini-symposium van afgelopen donderdag was gezellig, gezellig druk (50, 60 mensen) en interessant! De lezing van dr. Renske Ek ging over Linnaeus, zijn leven en werken en dan m.n. over de botanische verzameling van George Clifford, de bewerking hiervan door Linnaeus op Clifford’s buitenplaats De Hartekamp en de verdere geschiedenis van de botanische verzameling.

In een Cascade weblog van meer dan een jaar geleden was er ook al even aandacht voor de aan haar project verbonden website. N.a.v. de lezing hierbij nogmaals die website, George Clifford Herbarium (1685 – 1760).

Behalve de bovengenoemde link wil ik nog een aantal andere noemen die leiden tot materiaal als genoemd in de lezing:

Het resultaat, zijnde de Hortus Cliffortianus, is door te bladeren bij o.a. Bijzondere Collecties van Universiteit van Amsterdam. Overigens geldt dit ook voor zijn Systema naturæ (voor de echte liefhebber).

De herbariumvellen die uiteindelijk in het Natural History Museum te Londen terecht zijn gekomen, zijn ook door te bladeren, en wel via The George Clifford Herbarium.

Op de herbariumvellen zitten ornamenten als potten, wimpels, medaillons, plakstroken en etiketten. Jacobus Schijnvoet werd als graveur/tekenaar van een van de vazen genoemd. Meer materiaal, uit Voorbeelden der Lusthof-Cieraaden, Zynde Vassen, Pedastelle, van Simon en Jacobus Schijnvoet is bij  George Glazer Gallery te zien.

En tot slot, de plattegrond met legenda van "De Hofstede de Hartekamp 1709-1788 eigendom der familie Clifford", door L.A. Springer , naar tekening van George Lodewich Uhl is te vinden in de Databank TUiN.  JH

Samuel van Lunteren en Park van Scherpenzeel

Per 27 september 2005 verwierf de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen de buitenplaats Scherpenzeel (te Scherpenzeel) in erfpacht. Ten gevolge van de overdracht kwamen onlangs ook enkele architectuur- en tuinarchitectuurtekeningen van de hand van de (tuin)architect Samuel A. van Lunteren in bezit van de stichting. Voor ons is natuurlijk het tuinontwerp van Samuel van Lunteren (gedateerd 1859) het meest interessant.


Huis Scherpenzeel, Cornelis Pronk (1731)  Bron: Kastelen in Nederland

Op een tekening van C. Pronk uit 1731 is te zien dat het kasteel veranderd is in een statig landhuis. Na een verbouwing aan het begin van de 19de eeuw, kreeg de architect en tuinarchitect S.A. van Lunteren in 1854 een verbouwingsopdracht. Vanaf 1857 werden interieur en exterieur van het gebouw in neogotische stijl veranderd. Hierin werd ook de parkaanleg betrokken. In 1859 maakte Van Lunteren een ontwerp voor een nieuwe aanleg rond het huis. Tot zijn overlijden in 1877 is Van Lunteren met de restauratie van huis en park bezig geweest.


Huis Scherpenzeel  Foto: A. Speelman (2007)  Bron: webshots

In 1980 is sprake van een nieuwe restauratie in opdracht van de gemeente Scherpenzeel; toen zijn de plannen van Samuel van Lunteren weer als uitgangspunt genomen. Het park uit de tijd van Van Lunteren was nog duidelijk herkenbaar, hoewel de slingerende vormen wat waren afgezwakt. Wel zijn de oorspronkelijke zichtlijnen behouden, evenals de vijvers en de open grasvelden. De tuinarchitect Hugo Poortman was de ontwerper van een rosarium aan de zuidkant van het huis (sinds WO II verdwenen). Ook Leonard Springer werkte hier aan het begin van de 20ste eeuw.
Sinds 1983 vormen het gerestaureerde neogotische huis, het koetshuis, de tuinmanswoning en 6 ha negentiende-eeuws landschapspark (met resten van een ijskelder), weer een hechte eenheid. Sinds 2000 is het totaal ensemble een beschermd rijksmonument.

Zie ook het artikel van Wanda Waanders. Drie generaties Van Lunteren aan de Servetstraat te Utrecht: bekwaam in het kweken van bomen en gewassen, aanleggen van parken en het bouwen van huizen. Cascade Bulletin voor Tuinhistorie. Jg. 9 (2000), nr.2.p. 5 t/m 33.  CO


Park Huis Scherpenzeel, S.A. van Lunteren (1859)
Foto: Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen

Bezoek de Bijzondere Collecties, Turfmarkt Amsterdam

De Bijzondere Collecties van de Bibliotheek van de UVA heeft een nieuwe behuizing aan de Turfmarkt 129 te Amsterdam. De tweede tentoonstelling in dit nieuwe gebouw, is gewijd aan Linnaeus,  te bezichtigen  t/m 25 februari 2008.

De titel van de tentoonstelling is Aap, vis, boek. Linnaeus in Amsterdam (2). Voor deze tentoonstelling is geput uit de rijke verzamelingen van de Artis Bibliotheek. Uiteraard zijn er verschillende werken van Linnaeus zelf te zien, zoals de Systema naturae, de Bibliotheca botanica en de Hortus Cliffortianus, die alledrie in Nederland verschenen. Maar de tentoonstelling bevat veel meer. Zo liggen er talrijke prachtwerken van voorgangers, tijdgenoten en opvolgers, waaronder de Thesaurus van de Amsterdamse apotheker Albertus Seba en de Metamorphosis van Maria Sibylla Merian. Ook worden verschillende prenten geëxposeerd uit de Iconographia Zoologica, een omvangrijk dierkundig documentatiesysteem in de Artis Bibliotheek.

Bij de expositie verschijnt, naast een zogenaamd loopboekje dat ook van internet is te downloaden, de publicatie Aap, vis, boek. Linnaeus in de Artis Bibliotheek, onder redactie van Piet Verkruysse en Chunglin Kwa. ISBN 978 90 400 8434 8. xe2x82xac 24,95.

In dit boek worden veel van de tentoongestelde boeken en prenten in kleur afgebeeld. De uitgave bevat daarnaast vijf studies over verschillende aspecten van Linnaeusxe2x80x99 leven en werk. Ze gaan onder meer in op zijn verblijf in Nederland, op de bronnen die hem ter beschikking stonden en op de problematiek van het onderbrengen van apen, mensen en vissen in het Linneaanse systeem. Een zesde bijdrage belicht de rijke verzamelingen van de Artis Bibliotheek, die een van de grootste Linnaeus-collecties ter wereld bezit.  CO

De Leeuwarder Courant, vanaf 1752, digitaal

De totale krantencollectie van de Leeuwarder Courant, van 1752 tot heden, is gedigitaliseerd en gedurende de introductieperiode gratis te raadplegen. Begin 2008 worden er nieuwe functionaliteiten toegevoegd en hiervoor zal een kleine vergoeding worden gevraagd.

Even wat gezocht en gebladerd. Leeuwarder Courant en vanaf 1752 leiden direct tot 2 namen om eens mee te zoeken. Magazijn van Tuin-sieraaden, tenslotte zijn er advertenties geweest, en Lucas Pieter Roodbaard, tuinarchitect in m.n. Friesland.

Ik vond:

7 april 1802
MAGAZYN VAN TUIN-SIERADEN.
Verzameling van Modellen van Aanleg en Sieraad, van groote en kleine LUSTHOVEN, voornamelijk van dezulke die, met weinig kosten, te maaken zyn.  Getrokken uit de voornaamste Buitenlandsche Werken, naar de gelegenheid en Gronden deezer Republiek gewyzigd, en met veele nieuwe Platte Gronden en Sieraaden vermeerderd, door G. VAN LAAR. Eerste Aflevering, in groot Quarto Formaat, gedrukt op Roijaal Schryfpapier. Dit Werk het welk voor de Beminnaars van Tuinen en Lusthoven niet dan nuttig en aangenaam kan zyn, en waar in yder naar gelange van de uitgestrektheid van zynen grond, zodanige Sieraaden en Ontwerpen zal aantreffen, welke zynen aanleg zullen kunnen verfraaijen; wordt uitgegeven, met zeer fraai gecouleurde en ook ongecoleurde Afbeeldingen der Sieraaden en Platte gronden te Amsterdam by J. ALLART. Her..gde Stuk hier van binnen kort zullende worden uitgegeeven, verzoekt den Uitgever dat zy, welke zich van gecoleurde Exampl. gelieven te voorzien, zulks aan hunne Boekverkopers gelieven op te geeven. Al..ne zyn dezelve ter bezigteging voorhanden.

3, 13 en 20 maart 1802
MAGAZYN VAN TUINSIERADEN.
Verzameling van Modellen van Aanleg en Sieraad, van groote en kleine LUSTHOVEN, voornamelyk van dezulke die, met weinig kosten, te maaken zyn.  Getrokken uit de voornaamste Buitenlandsche Werken, naar de gelegenheid en Gronden deezer Republiek gewyzigd, en met veele nieuwe Platte Gronden en Sieraaden vermeerderd, door G. VAN LAAR. Eerste Aflevering, in groot Quarto Formaat, gedrukt op Royaal Schryfpapier.
Dit Werk het welk voor de Beminnaars van Tuinen en Lust-hoven niet dan nuttig en aangenaam kan zyn, en waar in yder naar gelange van de uitgestrektheid van zynen grond, zodanige Sieraaden en Ontwerpen zal aantreffen, welke zynen aanleg zullen kunnen verfraaijen; wordt uitgegeven, met zeer fraai gecoleurde en ook ongecouleurde Afbeeldingen der Sieraaden en Platte gronden te Amsterdam by J. ALLART. En ten einde de Uitgeever zou kunnen berekenen, hoe veele Exempl. gecoleurd by zoude behoeven, is in alle de Boekwinkels in Nederland een Exempl. gecoleurd en een ongecoleurd voorhanden, wordende de geene welke van dit Werk zich gelieven te voorzien, verzogt aan hunne respective Boekverkopers of aan den Uitgeever deezes optegeeven of zy hetzelve gecoleurd of ongecoleurd verkiezen; zullende als dan dadelyk het 1ste Stuk aan hun worden afgeleverd. Eene Beschryving der … vindt men by de Platen, bestaande deeze eerste aflevering uit 8 stuks, waar onder één grote en twee kleinere Platte gronden voor den aanleg van fraaye, zogenaamde Engelsche Partyën, welke origineel zyn. De prys gecoleurd is f 3,- ongecoleurd f 1-15

3 december 1844
L.P. Roodbaard, architect te Leeuwarden
No. 531. Adam en Eva in pastel, naar Titiaan
No. 532. Een zinnebeeld op den tijd, in dito.

2 juni 1851
Door het overlijden van den Heer Roodbaard, neemt L. VLASKAMP, Architect, thans woonachtig te Hellum, bij Groningen, de vrijheid zich te recommanderen tot het AANLEGGEN van BUITENPLAATSEN en TUINEN, alsmede tot het maken van PLANNEN of TEEKENINGEN. Kan bewijzen van bekwaamheid leveren en belooft eene goede bediening.

25 juli 1851
KRUIWAGENS
Dezelfde, zal op tijd en plaats voorgemeld, tevens verkoopen: ongeveer 50 KRUIWAGENS (pijpegaaltjes) behoord hebbende aan nu wijlen den heer L.P. Roodbaard.

1 augustus 1851
KRUIWAGENS
Dezelfde, zal op tijd en plaats voorgemeld, tevens verkoopen: ongeveer 50 KRUIWAGENS (pijpegaaltjes) met ijperen en eschen armen soo mede swaar beslag, behoord hebbende aan nu wijlen den heer L.P. Roodbaard.

Veel zoeksucces en nog meer bladerplezier.
Jan Holwerda

Waar is de Zocher van Kasteel Duivenvoorde?


   Foto’s : De tuinen van Kasteel Duivenvoorde, 170 jaar later

Ik ben mevr E.A.Kallenborn, kunsthistorica, en werk al ruim zestien jaar als vrijwilligster voor Kasteel Duivenvoorde te Voorschoten. Wij zijn, tot nu toe tevergeefs in twaalf verschillende archieven en adressen, op zoek naar het ontwerp van J.D. Zocher jr uit 1837 van de Engelse landschapstuinen van het kasteel, ontworpen voor Jhr.N.J.Steengracht (1806-1866).  Wij weten dat het ontwerp er geweest moet zijn : in een kasboek van Steengracht in het Nationale Archief in Den Haag staat : "31 december 1837 voor J.D. Zocher wegens teeken.v.e.plan v.Duivenvoorde f 600.-".

Jonkheer Steengracht bezat naast Duivenvoorde ook Kasteel Moyland bij Kleef. Hij is daar ook gestorven. Helaas zijn de archieven van Moyland aan het eind van de Tweede Wereldoorlog vernietigd en ook in ons eigen archief is niets te vinden. Ook alle archieven die wij tot nu toe hebben kunnen bedenken, waar eventueel zo’n plan terecht kan zijn gekomen, zijn benaderd en, zie boven : tevergeefs. De kans is groot dat het ontwerp er niet meer is.

Niettemin de vraag, wie kent de verblijfplaats van dit ontwerp?

E.A.Kallenborn