De paraplu van Zuydwijk (Wassenaar), P.C. la Fargue (ca. 1772)  Bron: Tetrode site

De Cascade najaarsexcursie 2009 voerde naar o.a. Zuydwijk in Wassenaar (zie weblog van 5 okt).

Zuydwijk is o.a. bekend van een serie tekeningen door P.C. la Fargue, een webpage over Zuydwijk geeft een aantal van de tekeningen klein weer. De originelen hangen in de Bovenzaal/-galerij van kasteel Twickel en heeft de oplettende deelnemer kunnen zien tijdens een eerdere Cascade excursie.

Een van de tekeningen laat een prachtige paraplu zien. Behalve prachtig is het interessant omdat het ‘zo vroeg is’, circa 1772. Dit betekent ver voor Magazijn van Tuin-Sieraaden van Gijsbert van Laar (1802-1809) en ver voor Ideenmagazin für Liebhaber von Gärten van J.G. Grohmann en F.G. Baumgärtner (1796-1811).

An umbrello’d seat, uit Ornamental architecture in the Gothic, Chinese, and modern taste van Charles Over (1752) Bron: New York Public Library – Digital Gallery	Parasol of Zonnescherm, uit Magazijn van Tuin-Sieraaden van Gijsbert van Laar (1802-1809) Bron: Klassik Stiftung Weimar

Een ‘vroeg’ voorbeeld dat ik wel kon vinden staat in Ornamental architecture in the Gothic, Chinese, and modern taste van Charles Over uit 1752.

En een ‘laat’ voorbeeld is een reconstructie van een voormalige paraplu op de Rosenhügel van Schloss Eggenberg te Graz (Oostenrijk), zie Die Restaurierung des Rosenhügels. Oké, geen Nederland, maar te mooi om in dit kader achterwege te laten.  JH

Het plaatsen van de paraplu op de Rosenhügel van Schloss Eggenberg te Graz (Oostenrijk).  Bron: Schloss Eggenberg	Een latere foto.  Bron: kraftbox12.de

‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’, H.M. Heek
Bron: Pygmalion Beeldende Kunst

De website van Pygmalion Beeldende Kunst (Maarssen) laat een 3-tal aquarellen door Hendrik Man Heek zien, ‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’. Zijn signatuur is in het verleden altijd verkeerd gelezen als zijnde xe2x80x98H. van Heekxe2x80x99, ook door schrijvers van standaardwerken over de Vechtstreek als dr. R. van Luttervelt, en om die reden  was er tot op heden weinig bekend over deze kunstenaar. Bij nauwkeurige beschouwing zag Jaap Versteegh echter dat de kunstenaar zijn initialen aan elkaar vast schreef en de letter M, voor èn achter samenvallend met een letter H, al die jaren als een V was gelezen. Toen dit eenmaal duidelijk was, bleek het vervolgens niet moeilijk om vast te stellen dat het hier om de in 1838 geboren kunstenaar Hendrik Man Heek ging, die samen met zijn broer Gerrit in het dorp Maarssen een boekhandel en uitgeverij dreef en daarnaast, vakkundig maar vooral uiterst nauwkeurig, de omgeving van Maarssen had vastgelegd in gedetailleerde aquarellen.

Wie komt er met de naam van de buitenplaats? Vechtstreekkenners onder ons, zeg het maar.  JH

De beeldbank van Het Utrechts Archief laat 3 werken zien, onder H. van Heek.

‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’, H.M. Heek
Bron: Pygmalion Beeldende Kunst

‘Tuin van onbekende buitenplaats in de Vechtstreek’, H.M. Heek
Bron: Pygmalion Beeldende Kunst

Ecokathedraal van Louis le Roy in Mildam    Bron: flickr

De Stichting Tijd, beheerder van de Ecokathedraal  van Louis Le Roy in Mildam, nodigt u uit voor de eerste Le Roy-lezing, op zaterdag 31 oktober. Sprekers vertellen op een inspirerende wijze over het ecokathedrale denken dat door Le Roy in gang is gezet.
De eerste Le Roy-lezing zal door Jan Woudstra gehouden worden. Hij doceert landschapsarchitectuur-geschiedenis aan de Universiteit van Sheffield. Daarnaast zullen David Stroband en Huub Mous (tevens dagvoorzitter) een bijdrage leveren. De drie sprekers zijn al jaren bekend met het werk van Le Roy en hebben er veel over gepubliceerd.

Het symposium vindt plaats in HaJe Restaurant aan de Schans 65 in Heerenveen, zaterdag 31 oktober vanaf 13:00 en de kosten bedragen xe2x82xac 15,-. Zie ook Programma en Aanmelden.

Ecokathedraal van Louis le Roy in Mildam    Bron: flickr

Ter Meer (Maarssen), detail van gezicht over de vogelvijver in de richting van de Turkse Tent, H.de Leth (1735-1745)   Bron: Het Utrechts Archief

Naar aanleiding van de voorgaande weblog (zie hier) alles willen weten over Turkse Tenten? Dan moet je het artikel ‘In de Tursche smaak…: de Turkse tent, de moorse kiosk en het oosters paviljoen in Nederland 1700-1900’ van Wim Meulenkamp lezen (in tentoonstellingsuitgave Topkapi & Turkomanie uit 1989).
Toch vond ik nog iets aanvullends, iets leuks, een winkel (een vroege Intratuin) met o.a. Turksche tenten.

In De levens-beschryvingen der Nederlandsche konst-schilders en konst-schilderessen: met een uytbreyding over de schilder-konst der ouden, deel 4 (1769) wordt door Jacob Campo Weyerman een levensbeschrijving van Theodoor van Pee (1668-1746) gegeven. In die tekst is het volgende te lezen:

De Schilderkonst begon schielyk te ebben na het sluiten van de Ryswyksche Vrede [1697], weshalve onze Konstschilder besloot een Maatschappy op te rechten tusschen Sint Lukas en Merkuur, tot bekrachtiging van de Zinspreuk, Eendracht maakt Macht.

Hy rechte dan een Winkel op van graauwe Tuinbeelden, Turksche Tenten, Rustbanken, en diergelyke Lusthoven, cieraaden. Die Vlieger klom hand over hand in den beginne; maar daalde eens klaps zo schielyk als hy was opgestoven, alzo veele Schilders diergelyke Winkels begonnen op te rechten, en er zo jammerlyk mee te kladden, dat ‘er geen Speldewerksters [kantwerkster] dagloon was te gewinnen, met het verhandelen van die Neurenbergsche [centrum van productie van en handel in speelgoed] Poppen.
Jan Holwerda

Gravure Meer en Berg, S.J. Sang (1765-1770)  Bron: Vereniging Rembrandt

Al zoekende lees je wel eens iets waar je niet naar op zoek bent. Zo is In een document van de Vereniging Rembrandt o.a. het volgende te lezen:

Bokaal met deksel met afbeeldingen van de buitenplaats Meer en Berg
De bokaal wordt toegeschreven aan (Simon) Jacob Sang (ca. 1720-1786), gesneden in Amsterdam 1765-1770. Sang was een Saxische Konst-Glassnijder werkzaam te Amsterdam en in bezit van een Engelsche glaswinkel.

Op de kelk van de grote dekselbokaal zijn twee voorstellingen gegraveerd van de buitenplaats Meer en Berg bij Heemstede, waartussen twee allegorische vrouwenfiguren: Vriendschap met de tekst In signum Amicitia en Dankbaarheid met de tekst Et Gratitudinis.

De buitenplaats lag ingeklemd tussen de duinen en de Haarlemmermeer. Van 1749 tot 1791 was de buitenplaats eigendom van Aernout van Lennep (1718-1791), een vermogend doopsgezind koopman uit Amsterdam.

De twee gravures op het glas laten unieke details zien van de rond 1730/1732 door Daniël Marot (ca. 1662-1752) ontworpen tuin, die rijkelijk gestoffeerd was met beeldengroepen van Jan van Logteren.
Zo toont de gravure met ‘Berg’ en een grote waterpartij met een Neptunus beeldengroep, gelegen aan de voet van twee, als een getrapte piramide gevormde duinen. Op de bergen staan twee ‘Turkse’ tenten, weinig afgebeelde maar populaire tuinelementen.
Op de andere gravure met ‘Meer en’ is een gezicht richting de Haarlemmermeer gekozen, toen nog een woeste watervlakte die pas in de 19de eeuw is drooggelegd. Te zien zijn het nog bestaande toegangshek tussen de twee bouwhuizen aan de Glipperdreef, twee berceaux met bloemperken en twee hoge pagodeachtige torens, waarachter spelevarende bootjes op de plas. Op de ontwerptekening van Marot is de aanleg van dit stukje tuin, gelegen tussen de weg en het water, niet weergegeven.
Maar het is zeer goed mogelijk dat de tuinaanleg ten tijde van Aernout van Lennep naar de Meer is uitgebreid. Hier immers speelde zich een aantrekkelijk deel van het buitenleven af en de meeste gasten van de buitenplaats arriveerden ongetwijfeld per boot. Intrigerend zijn hierbij de twee hoge constructies: mogelijk dienden zij als vuurbakens aan de plas, zodat het duidelijk was waar zich de toegang tot Meer en Berg bevond.  JH

Gravure Meer en Berg, S.J. Sang (1765-1770)  Bron: Vereniging Rembrandt