Kweekerij Bloemenrijk van J.D. Zocher jr


‘Kweekerij Bloemenrijk van J.D.Zocher a Haarlem’ (ca 1825), P. Barbiers naar G.J. Michaelis Bron: Noord-Hollands Archief

‘Kweekerij Bloemenrijk van J.D.Zocher a Haarlem’ zo valt onderaan te lezen. Het is een lithografie van P. Barbiers naar G.J. Michaelis uit ca. 1825 aldus de beschrijving in het Noord-Hollands Archief. Het exemplaar in kleur van Michaelis staat hier onder. En een kwekerij op die plek was bekend: kwekerij Rozenhagen. Is Bloemenrijk een eerdere naam? Of vond de schrijver van de krabbel deze passend bij de litho? Het laatste vast niet want hij is zich er weer wel van bewust dat het de kwekerij van Zocher was.
Jan Holwerda


Kloppersingel-Prinsenbolwerk met links Zochers huis (1821), J.G. Michaelis Bron: Noord-Hollands Archief

Studiedag Academisch groen erfgoed


Gezicht op de Victoria Regia Kas in de Hortus Botanicus (voor 1885), Jan Goedeljee
Bron: Erfgoed Leiden en omstreken

Studiedag ‘Academisch groen erfgoed’
Woensdag 22 mei 2019, 10:00-17:00
Hortus botanicus Leiden

Op woensdag 22 mei organiseren het Tuinhistorisch Genootschap Cascade en de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond in Leiden een studiedag onder de titel Academisch groen erfgoed: geschiedenis en kunst van de botanische tuinen in Nederland.

Nederland telt talrijke wetenschappelijke tuinen met een belangrijke onderzoeks- en conserveringsfunctie op het gebied van de plantkunde. Sommigen bestaan al vele eeuwen. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het gebouwde en groene erfgoed van deze tuinen. Op 22 mei zullen we hier op ingaan tijdens een studiedag in de Hortus botanicus van de Universiteit Leiden.

De studiedag is een samenwerking van Cascade en de KNOB. Aan het eind van de studiedag neemt Henri Lenferink afscheid als voorzitter van de KNOB. Hij heeft zich altijd zeer ingezet voor de samenwerking met andere erfgoedorganisaties en deze eerste samenwerking met Cascade is daar een resultaat van.

Binnenkort vindt u hier meer informatie over het programma en de toegangsprijs.


‘Plantenkassen en Oranjeboomen’, Hortus Botanicus
Bron: Erfgoed Leiden en omstreken

Groene Parels in Overijssel

(OVERGENOMEN)
Groene Parels in Overijssel brengt de rijke collectie in beeld van landschapsparken die in de periode 1780 tot 1830 in Overijssel werden aangelegd. In deze collectie schuilen bijzondere verhalen van prachtige locaties in een gevarieerd landschap, van toonaangevende tuinarchitecten en bijzondere opdrachtgevers, van stadsparken en buitenplaatsen en van diverse ontwerptekeningen en gedetailleerde oude kaarten.

Het boek biedt een breed overzicht van de verrassende groene rijkdom die Overijssel al omstreeks 1830 bezat. Deze romantische wereld wordt rijk geïllustreerd aan de hand van oude en nieuwe beelden, waaronder vele nieuwe kaarten waarin de historische situatie gecombineerd wordt met het reliëf van het huidige landschap.

Willemieke Ottens, Els van der Laan en Karin Bevaart, Groene Parels in Overijssel. Wandelen door lommerrijke landschapsparken 1780-1830, Zutphen 2019, ISBN 9789462622258, €24,95, 240 p.

Overgenomen van www.landgoedereninoverijssel.nl:
Landschapsparken in Overijssel brengt een nieuw verhaal in beeld over de landgoederen- en buitenplaatsencultuur van deze provincie met haar unieke collectie van landschapsparken en -tuinen.Overijssel onderscheidt zich van de rest van Nederland als het gaat om deze waardevolle collectie van groen erfgoed, die in een periode vanaf 1780 tot 1815 is aangelegd. Uit recent onderzoek blijkt dat de nog relatief onbekende hovenier, aanlegger van buitenplaatsen en architect Georg Anton Blum (1765-1827) grotendeels bepalend is geweest voor de aanleg van vele parken in de vroege landschapsstijl. Hij heeft hiermee een stempel gedrukt op de verschijningsvorm van dit landschap. Daarnaast had hij een grote invloed op de ontwikkeling en verspreiding van de landschapsstijl in andere (met name de noordelijke) delen van Nederland. In dit licht wordt ook zijn betrokkenheid bij de aanleg van het landschapspark van de Fraeylemaborg in Slochteren aan het begin van de negentiende eeuw genoemd.

Omvangrijk zijn de landschapsparken in de provincie Overijssel, die met name in de omgeving van Zwolle en langs de Vecht liggen. Deze parken zijn aantrekkelijk door de romantische aanleg van ronde vormen, slingerende paden en glooiingen rondom de waterpartijen. Hierbinnen zijn bovendien verrassende zichtlijnen en perspectieven gecreëerd. Hoewel op diverse locaties in Nederland landschapsparken werden aangelegd, vormen de parken en tuinen in Overijssel een unieke collectie. Dit heeft alles te maken met de vroege periode waarin ze werden aangelegd, in de late achttiende en vroege negentiende eeuw, en vanwege de ruimtelijk architectonische kenmerken, onder meer een resultaat van de werkzaamheden van de invloedrijke architect Georg Anton Blum. Zijn belang en betekenis voor de aanleg van landschapsparken in Nederland is nu nog onvoldoende bekend.


Twickel, kadastraal minuutplan op AHN, klik hier voor grotere weergave.

Moderne kunst in de tuinen van Het Loo


‘The Garden of Earthly Worries’  Bron: www.paleishetloo.nl

Twee april opent Prinses Beatrix de expositie ‘The Garden of Earthly Worries’ in de tuinen van Paleis Het Loo. ‘The Garden of Earthly Worries’ is een presentatie van vier imposante eigentijdse sculpturen naar ontwerp van de architect Daniel Libeskind. De abstracte beelden symboliseren de elementen ozon, distikstofmonoxide (lachgas), methaan en koolstofdioxide. Volgens de kunstenaar zijn deze gassen schadelijke bijproducten van ons menselijk handelen en dragen ze bij aan de onbalans in de natuur, leidend tot onomkeerbare klimaatveranderingen met desastreuze gevolgen voor mens en natuur. Door de sculpturen in de ‘perfecte natuur’ van de paleistuin te plaatsen wil Libeskind zijn zorgen over klimaatverandering laten zien. In een filmpje van Omroep Gelderland licht Paul Rem een en ander toe, zie hier.


‘The Garden of Earthly Worries’  Bron: www.paleishetloo.nl

Open Tuinen Dagen Amsterdam


Museum Van Loon Bron: Museum Van Loon, Peter_Kooijman

Open Tuinen Dagen
Kunst in de Grachtentuin
14, 15 en 16 juni 2019
10.00 tot 17.00 uur

Tijdens het derde weekend van juni openen circa 30 tuinen van zowel particulieren als instellingen hun deuren weer voor het publiek. Het thema van 2019 is Kunst in de Grachtentuin.
De tuinen achter de statige huizen van de grachtengordel waren in het verleden vooral kijktuinen. Voor de bewoner die in de zomer op zijn buitenplaats vertoefde, maar in de winter in de stad verbleef moest de tuin vanaf de bel-etage een mooi plaatje zijn. Het is dus niet verwonderlijk dat bij het ontwerp van de grachtentuinen ook kunst een rol speelde
Tijdens de Open Tuinen Dagen 2019 is drie eeuwen tuinkunst te zien: van 18e eeuwse beelden tot hedendaagse kunst. Het is dé gelegenheid om te genieten van de tuinen en hun kunstwerken.

Tickets:
Voorverkoop via de webshop van Museum Van Loon : € 18,00
Verkoop bij één van de startadressen aan de deur: € 20,00
In het entreebewijs staan alle adressen met een korte beschrijving.
Het ticket is 3 dagen geldig.
Zie ook www.opentuinendagen.nl.

Gieter van aardewerk


Links het Alkmaarder exemplaar en rechts de Lüneburger Gießkanne  Bron: Alkmaars groene verleden

Een week of vier geleden was er het bericht over het boek / de PDF Alkmaars groene verleden, zie hier. Bladerend en her en der een stukje lezend belandde ik in het korte hoofdstuk ‘Thuis tuinieren’. Over bloempotten e.d. Die bijdrage sluit af met een gieter van aardewerk, hoe leuk. Het is een dikbuikige aardewerken fles/kruik met een afgevlakte bodem met gaten en bovenaan een hengsel en een korte flessenhals met kleine opening. Vervolgens wordt een Duitse publicatie aangehaald om de werking uit te leggen. Door zo’n kruik in een bak water te dompelen loopt deze via de gaten in de bodem vol. Als vervolgens een duim de flessenopening dichtdrukt is de fles/kruik op te tillen zonder dat het water er uit loopt. Boven de te begieten plant moet de duim vervolgens iets of geheel worden verwijderd om het water te laten lopen…

Ga je via google wat rond kijken dan vind je bijvoorbeeld de Engelse benaming ‘watering pot’ of nog beter ’thumb-controlled watering pot’. En dan zijn er wel meer te vinden, ook de voor ons wat bekendere vormgegeven gieter-modellen kom je dan tegen; bv in het Museum of London.
Jan Holwerda


Schematisch werking van de Lüneburger Gießkanne  Bron: Lüneburger Stadtarchäologie

Cascade RTC 2019, op 6 april, in Stadsvilla Sonsbeek (Arnhem)


Sonsbeek (1834-1845 Arnhem)  Bron: Gelders Archief

Op zaterdagmiddag 6 april 2019 organiseert Cascade wederom de jaarlijkse Ronde Tafel Conferentie, in Stadsvilla Sonsbeek te Arnhem.

Er staan interessante tuinhistorische onderwerpen op de agenda, standpunten over actuele kwesties komen aan bod en nieuws over lopend of recent afgesloten onderzoek wordt gepresenteerd. Ook niet-donateurs van Cascade worden hierbij van harte uitgenodigd de Ronde Tafel Conferentie bij te wonen.

Het programma van de middag ziet er als volgt uit:
12.30 – 13.30 Lunch (facultatief)
13.30 – 14.00 Ontvangst door bestuur met koffie of thee
14.00 – 14.10 Welkom en inleiding door voorzitter Johan Carel Bierens de Haan
14.10 – 14.40 Drs Carla Oldenburger-Ebbers, groen-erfgoed specialist, Oldenburgers Binnenstad en Buitenleven, Overwegingen bij de renovatie van 17e/ 18e -eeuwse stadstuinen in de 21eeuw
14.40 – 15.10 Willem Zieleman, hoofd tuindienst Paleis Het Loo, ‘Groenauwe’,  vergeten, maar niet verdwenen
15.10 – 15.40 Pauze met koffie/thee
15.40 – 16.10 Dr. Thijs Caspers, werkzaam bij Brabants Landschap, Het landgoed als landschappelijk, maar meer nog als menselijk fenomeen. Lief en leed op Brabantse Buitens
16.10 – 16.40 Jan Holwerda, bureau Groen Verleden, Tuinhistorisch strooigoed: zo maar wat kaarten, ontwerpen, afbeeldingen en foto’s
16.40 – 17.00 Speakerscorner
17.00 – 18.00 Afsluitende borrel

Deelname inclusief koffie/thee, zonder lunch: € 10,- per persoon / niet-donateurs € 15,- / studenten € 5,-. Kosten inclusief koffie/thee én lunch: € 24,50 per persoon / niet-donateurs € 29,50 / studenten € 19,50.

Voor aanmelden en alles op een rij: Aanmeldformulier Cascade RTC 2019.

Tuinarcheologie op Duivenvoorde


Nieuwe (nu bestaande) paden en waterpartijen en toen en nu nog bestaande paden geprojecteerd op de kaart uit 1717.

J. van Doesburg, N. Lensvelt, M. van der Heiden, W. Derickx, O. Brinkkemper, J. van Dam & F. Laarman, Tuinarcheologie op de kaart. Het archeologisch onderzoek in het park van landgoed Duivenvoorde (gemeente Voorschoten), 2019

Knippend uit de samenvatting: In de zomer van 2014 en in 2015 heeft er in het park van kasteel Duivenvoorde te Voorschoten een tuinarcheologisch onderzoek plaatsgevonden. Aanleiding tot dit onderzoek was de voorgenomen herinrichting van het park, waarbij een deel van de bestaande paden werd vernieuwd en enkele nieuwe vijvers en sloten werden gegraven. In overleg met de gemeente Voorschoten en de terreineigenaar heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed op verschillende locaties in het park een beperkte opgraving uitgevoerd. Doel van dit onderzoek was om de in het kader van de herin­richting van het park bedreigde ondergrondse resten van de tuinaanleg te documenteren en tevens om methoden en technieken bij tuinarcheologisch onderzoek te ontwikkelen en toe te passen. Tevens bood het onderzoek binnen de Rijksdienst een uitgelezen kans voor een inter­disciplinair samenwerkingsproject voor de medewerkers van archeologie en groen erfgoed.

De opgra­vingen hebben aangetoond dat de meeste kaarten van Duivenvoorde geen geïdealiseerde ontwerptekeningen zijn, maar de feitelijke situatie weerspiegelen. Verschillende elementen van de formele tuin zijn teruggevonden op de plekken waar ze volgens de kaarten zouden moeten liggen en hadden tevens de daarop aangegeven vorm. Ook van de landschapstuin zijn verschillende onder­grondse resten gevonden, met name van de oude paden. Er zijn nauwelijks sporen van plantvakken, plantgaten en boomvallen gevonden.

Maar lees vooral het uitgebreide verslag (190 p.), ga ik ook doen. Hier te downloaden.

Aan de Angstel


Gezicht op de Angstel bij Baambrugge vanuit het zuiden met links de achterhuizen van de Dorpsstraat en de Binnenweg. Op het water een roeiboot met drie personen en een terras behorende bij het huis tussen de bomen rechts. Op de voorgrond en in de bocht van de rivier staat een rolpaal langs het jaagpad. Links is het speelhuisje “Landgenoegen” te zien. Anonieme tekening uit ca. 1815. Bron: Het Utrechts Archief.

Gewoon even tussendoor. Twee van die fraaie haast rustgevende gezichten. Het tempo of beter gezegd het ontbreken van tempo straalt er van af.


Gezicht op de Angstel bij Baambrugge vanuit het noorden, met een passerende trekschuit, voortgetrokken door een ‘jager’ en op het jaagpad links een paard en wagen. Op de voorgrond en in de bocht van de rivier staat een rolpaal. Aan de overzijde van de rivier zijn een hooiberg en de achterzijde van de huizen aan de Kleiweg te zien. Anonieme tekening uit ca. 1815. Bron: Het Utrechts Archief.