Bewerkte gravure van ‘T Gezigt van t`Vermaakelyke Lust-Huis het Loo…’ (1759/1760), J.T. Walter. Het geillumineerde Het Loo, door een veelheid aan gaatjes met er achter verschillend gekleurd materiaal en licht aan de achterzijde van de gravure.
Illuminatie of te wel sierlijke verlichting. Of mogelijk ook vuurwerk? Of juist gewoon verlichting? Zeg het maar…
De afbeeldingen in dit bericht zijn van een bewerkte gravure van ‘T Gezigt van t`Vermaakelyke Lust-Huis het Loo…‘ uit 1759/1760. In de Amsterdamse courant van 17 juli 1760 biedt ‘F.W. Greebe konstverkoper op den Dam … twee gezigten van het vermakelyke lusthuis ’t Loo’ aan, ‘in koper gebragt door J.F. Walter‘ (moet zijn J.T. Walter). Het ene gezicht is op de voor-, de andere op de achtergevel gericht. Er bestaat ook nog een derde gravure, met een gezicht op de colonnade en een deel van de boventuin.
De afgebeelde gravure is opengewerkt en aan de achterzijde voorzien van kleuren zodat het licht van de 18de-eeuwse kijkkast een prachtig meerkleurig beeld van het paleis geeft. Dergelijke bewerkte gravures werden op jaarmarkten gebruikt.
In 1769 was er zeker ook reden voor feestverlichting. Wilhelmina van Pruisen (1751-1820), in 1767 als 16-jarige getrouwd met de 19-jarige Willem V (1748-1806), werd toen 18. Uit de Oprechte Haerlemsche courant van 10 augustus 1769 een bericht d.d. 8 augustus: ‘Zo men verstaat is gisteren op ’t Loo, ter occasie van den 18den verjaardag van haare Koninglyke Hoogheid, ’t Hof zeer luisterryk, des middags groot Diné, des avonds groot soupé en bal, dat lusthuis ten sierlykste geïllumiueert geweest en een kundig vuurwerk afgestoken.’ De gravure is dan wel van 1759/1760, maar een mooie illustratie van het geïllumineerde lusthuis Het Loo.
In de rekeningboeken van Het Loo in de jaren 1770 valt het woord illuminaties ook meermaals. Soms met 7 aug dan wel 24 aug, de verjaardag van resp. Wilhelmina en Willem, andere keren zonder nadere uitleg.
Twee betalingen springen er uit. In 1768 werd zekere Andries Hagens betaald ‘wegens het verwen van ’t geheele Huys dat door de illuminaties was swart geworden’. Verleidelijk om te zeggen dat het om het exterieur gaat, zwart geworden door het vuurwerk en de illuminaties van het feest in 1767. Of gaat het om het interieur? Door jaar in jaar uit met kaarsen te verlichten werd het binnenhuis natuurlijk zwart.
De tweede is er een uit 1777. Toen was sprake van een leverantie van ‘postpapier tot Chineese lantarens en verdere illuminaties’.
Jan Holwerda
De achterzijde van de bewerkte gravure van ‘T Gezigt van t`Vermaakelyke Lust-Huis het Loo…’ (1759/1760), J.T. Walter.
