Eerder (weblog 31 mei) was er de vermelding over de toegankelijkheid van gedigitaliseerde historische kranten. Hier een illustratie middels een zoekresultaat, en ook van de beperkte toegankelijkheid bij het zoeken (als gevolg van het ‘digitaliseringsproces’).

Eric Blok, en anderen voor hem, noemt in zijn artikel over Schaep en Burgh in Tuingeschiedenis in Nederland het voorkomen van een Turkse Tent. Op een kaart van Ketelaar uit 1778 komt deze aanduiding voor. Ik meen dat dit de enige documentatie voor het bestaan van de tent is.

Ik was een aantal maanden geleden zoekend met woorden als tuinsieraden, tuyn sieraaden, tuyn cieraaden enz. Een van de resultaten betrof een verkoopadvertentie van Schaep en Burgh te ‘s-Graveland, in de Leydse Courant van 12 september 1802. Het woord Tuyn-Cieraaden staat in de advertentie, maar ook:

…verkoopen de zeer aanzienlyke en byzonder aangenaam gesitueerde HOFSTEDE, genaamd SCHAAPENBURGH … groot Oranjehuys en Vinkenbaan, fraaije Chineefche- en andere Tenten en Zitplaatsen, Menagerie … mitsgaders groote en onlangs vernieuwde Broeijeryen en Moestuynen, extra schoon aangelegen uitgeftrekte Engelfche Plantfoenen, Slingerbofchen en Laanen, met kapitaal Geboomten, ruime Beeken, Goudvisfch- en Snoeken Kommen… (klik hier voor de complete advertentie).

fraaije Chineefche- en andere Tenten en Zitplaatsen heet het in 1802. Leuk is de aanduiding Chinees i.p.v. Turks, maar met de nomenclatuur nam men het dan ook niet zo nauw. Benamingen als Turks, Tartaars, Chinees, Perzisch enz. waren als het ware uitwisselbaar; als het maar exotisch oogde en klonk. Ook valt het gebruik van meervoud op, Tenten i.p.v. Tent. En Zitplaatsen. En zo kent de advertentie wel meer leuke ‘puntjes’.

Nu zult u misschien denken da’s mooi, da’s leuk, gewoon zoeken met de buitenplaatsnaam en historie ik heb je. Maar dit is helaas(?) om vele redenen niet een eenvoudig abc-tje. Het begint met de naamgeving. Ik beperk me hier tot het verschil van de naam in de advertentie, SCHAAPENBURGH en de naam Schaep en Burgh waaronder wij het kennen, en laat alle andere variaties achterwege.

Maar dan de werkelijke bottleneck. In de eerdere weblog is al uitgelegd dat digitalisering een interpretatie van een ‘ingelezen plaatje’ naar ‘normale’ tekst is, en op die tekst wordt gezocht en dat deze omzetting gepaard gaat met fouten (of ‘niet beter kunnen’).

In dit geval, wat wij lezen als SCHAAPENBURGH is in het digitaliseringsproces ‘gelezen’ als SCHJAPBNBURGH. Tja dat verzint niemand en daar gaat dus niemand mee zoeken.

Of te wel de digitalisering van historische kranten geeft tot zoveel toegang, enkel de toegankelijkheid kent zijn beperkingen.  JH
(in de advertentie is Chineefche met een afbreekstreepje en ‘loopt de pag. iets weg’, en daar kon dus al helemaal geen chocola van gemaakt worden)