(OVERGENOMEN)
De afgelopen acht jaar is het park op de wallen in oude luister hersteld, en is het weer zoals Bommelaar François de Virieu het in 1834 bedacht heeft. De restauratie kostte 2,5 miljoen euro, maar nu ligt het park op de middeleeuwse vestingwerken er weer prachtig bij. Afgelopen vrijdag was de feestelijke heropening, met ook de presentatie van het boek Een Mensenpark. Zaltbommelse stadswallen, een uniek Rijksmonument.

Gerrit Groeneveld schreef op verzoek van de gemeente de afgelopen acht jaar een kleine 90 nieuwsbrieven over de restauratie van het park, en hield zo stadsgenoten en andere geïnteresseerden op de hoogte van de werkzaamheden. Hij vertelde dat hij zo’n 1500 bezoeken aan het park heeft gebracht, en steeds ontmoette hij bijzondere en inspirerende mensen. Hun verhalen bewijzen dat het park op de Stadswallen mensen met elkaar verbindt, vroeger en nu nog steeds. De mooiste verhalen zijn beland in het bijna 300 pagina’s tellende boek.

Hoe zwaar de tuinhistorische component in het boek naar voren komt weet ik niet. Wel is het zo dat historicus Roland Gieles met Carien van Boxtel onderzoek deed naar François de Virieu, er een expositie over samenstelde en wist te achterhalen hoe het park er vlak na de aanleg uit moet hebben gezien. Een artikel in Groen (2014) vertelt meer: François Willem de Virieu. Een Bommels weldoener en multitalent PDF.

Gerrit Groeneveld, Een Mensenpark. Zaltbommelse stadswallen, een uniek Rijksmonument, 2025, ca. 300 p. € 20,-  Te verkrijgen bij Tourist Info Bommelerwaard (site / mail).

Tuinbank op Oud Over (Loenen aan de Vecht, 1895-1900) (Bron: Het Utrechts Archief)

Zo’n mooie tuinbank in de categorie ‘een sieraad voor uw tuin, een ramp voor uw rug’ of misschien met een bordje ‘gelieve niet op te zitten’. En hoe vervolg ik mijn weg via het pad in de achtergrond?

Genootschap Oud-Westland zond mij hun Historisch Jaarboek 2025, met daarin het artikel De Oranjerie, toegespitst op Westlandse buitenplaatsen, door Anneke Duyvesteijn. Het stuk kent een algemeen deel, dan ‘buitenplaatsen en oranjerieën in het Westland’ en de uitleiding ‘van oranjerie tot kas’. De naar voren gebrachte oranjerieën zijn die van:
– Paleis Honselaarsdijk, ten tijde van Frederik Hendrik
– Paleis Honselaarsdijk, ten tijde van Willem III
– Zuidwind
– Patijnenburg
– Hodenpijl
– Vreeburg
– Geerbron
Het jaarboek valt in de online winkel van Genootschap Oud-Westland te bestelling en kost €14,95.

Vogelvlucht van Westeinde, Prinsengracht tot aan de Singelgracht (1754), P.A. de St. Hilaire Mallet (Bron: Haags Gemeentearchief, klik hier voor inzoomen).

Digitaal bladerend kwam ik op een vogelvlucht van een deel van Den Haag: Westeinde, Prinsengracht tot aan de Singelgracht. Het vijfde blad uit een reeks van vermoedelijk zes. Prachtig opgetekend en uitgewerkt. Hierboven een uitsnede, maar ga via deze link inzoomen en rondzwerven. Prachtig die moestuinen, siertuinen, een enterij, bedrijfsactiviteiten enz. Hoe jammer dat er maar één blad bewaard is gebleven. Of dat het misschien maar bij één blad is gebleven…

Enne welk huis met siertuin staat er naast de Brouwersmolen?
Dat gezegd hebbende… Die molen, met huis, koepel e.d. deed me denken aan een ander bericht, zie hier. Ja maar, ja maar die eerste afbeelding in dat bericht, die buitenplaats met stellingmolen waarvan de locatie onbekend is…
Dat is de Brouwersmolen te Den Haag!
Jan Holwerda

Buitenplaats met stellingmolen (ca. 1760-1775) = naar mijn mening Brouwersmolen te Den Haag. (Bron: Geheugen van Nederland, klik hier voor inzoomen)

De Brouwersmolen op de vogelvlucht van Westeinde, Prinsengracht tot aan de Singelgracht (1754), P.A. de St. Hilaire Mallet (Bron: Haags Gemeentearchief).