Gemeenschappelijke tuin in Amsterdam-Buitenveldert  Bron: www.cantua.nl

Platform Groen Erfgoed: Wederopbouwgroen 1940-1965
7 maart 2012, 13.30 – 17.00 uur
Kinderdijkzaal van Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort.

Wederopbouw: De Tweede Wereldoorlog is voorbij. Wat rest is behoefte aan voedsel en nieuwe huizen. Steden worden uitgebreid met nieuwe woonwijken. Van het landelijk gebied gaat 70% op de schop. De aanpak is planmatig. De nieuwe groenvoorzieningen verschijnen in de vorm van recreatiegebieden, in woonwijken, bij bedrijven en woonhuizen en als wegbeplanting. Wie waren de ontwerpers die de nieuwe stad en het nieuwe land aankleedden? Hoe deden ze dat? In het landelijk gebied? In de stad? Veel ervan is al verdwenen of in rap tempo aan het verdwijnen. Wat is de toekomst van het wederopbouwgroen?

Op het Platform Groen Erfgoed van 7 maart staan het belang en de toekomst van de tuin- en landschapsinrichting uit de Nederlandse wederopbouwperiode centraal.

Programma
vanaf 13.00 uur: Inloop met koffie en thee
13.30 uur: Welkom en inleiding door de dagvoorzitter Luc Korpel
13.45 uur: Anita Blom (specialist wederopbouw en naoorlogse stedenbouw, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed): De wederopbouw: overview ontwikkelingen en ruimtelijke ordening
14.15 uur: Lara Voerman (architectuurhistoricus bij SteenhuisMeurs): Tuin- & landschapsarchitecten 1945-1968 in beeld
14.45 uur: Speakerscorner aankondigingen en mededelingen
15.00 uur: Pauze met koffie en thee
15.15 uur: Rik de Visser (landschapsarchitect en directeur Vista; auteur van Een halve eeuw landschapsbouw) Wederopbouw in het landelijk gebied : ruilverkavelingen, recreatieve inrichtingen en groengebruik
15.45 uur: Angela Hinz (landschapsarchitect bij Feddes/Olthof): Wederopbouw in de steden: woonwijken en hun beplanting in Amsterdam West
16.15 uur Leo den Dulk (Cantua, onderzoek en publicaties) Het sortiment van de wederopbouw en de huidige toepassing
16.45 uur Afsluiting en drankje

Via groenplatform@cultureelerfgoed.nl kunt u zich aanmelden voor deelname. Door ondersteuning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn hieraan voor u geen kosten verbonden.

Namens de programmacommissie: Peter Smink, Luc Korpel, Thera Lindenbergh, Annemarie van Leeuwen, Eric Blok en Natascha Lensvelt
Zie Platform Groen Erfgoed

Een van de hoven in Frankendaal (‘Jeruzalem’), Amsterdam-Watergraafsmeer
Bron: www.cantua.nl

‘IJswinning’  Bron: Spaarnestad Photo

Nu durf ik het wel te zeggen. Nu de tocht der tochten niet door gaat. Dit is de periode om een wak in het ijs op de vijver of de gracht van de buitenplaats te slaan. Om blokken te zagen en te hakken en de ijskelders te vullen. Hoe deed men dat nou allemaal? En vooral hoe deed men dat zonder drijfnat te worden, zonder geklungel, zonder tot op het bot koud te worden. Haast een onderwerp voor experimentele archeologie.
En als je dan iets langer doorzoekt, dan blijkt er in 1991 in Van Gewest tot Gewest een rapportage over iets dergelijks te zijn geweest. Beschrijving: Kees Duinker en Rob Haverkamp uit Noord-Holland hebben een oude ijskelder, waarin vroeger ijs werd bewaard, weer met blokken natuurijs gevuld om van de zomer uit te proberen of het nog werkt. Div. korte shots uitzagen ijsblokken, transport + vullen ijskelder “de Rijp”.

O ja, als het budget toereikend is dan zouden de ijskelder en het biljartpaviljoen van La Petite Suisse te Meerssen, een van de landgoederen van Petrus Regout, eerst herbouwd moeten worden om vervolgens als locatie te dienen.  JH

En wie weet of heeft oude foto’s van dit soort ‘ijskelder-werkzaamheden’? Overigens, het boek IJskelders, koeltechnieken van weleer (1981) van A.W. Reinink en J.G. Vermeulen ken en heb ik.

IJskelder en biljartpaviljoen van La Petite Suisse (Meerssen).
Uit Album dédié à mes enfants et mes amis.  Bron: www.regout.be

Poort en tuin Rijksmuseum Amsterdam  Bron: Geheugen van Nederland

Het Rijksmuseum heeft € 1,5 miljoen van de BankGiro Loterij ontvangen voor de herinrichting van de museumtuinen. Ook is een anonieme schenking van € 2 miljoen gedaan voor een reeks zomerse beeldententoonstellingen, onderdeel van de herinrichting.

Ik citeer: De oude formele tuin van het Rijksmuseum wordt op basis van het oorspronkelijke grondplan omgetoverd in een groene buitenzaal van wereldklasse. Door de tuinen meer in te richten op de seizoenen, ruimte te scheppen voor bloemen en planten en de vanouds statische opstelling van bouwfragmenten en klassieke beelden te verrijken met wisselende beeldententoonstellingen ontstaat een levendige openbare buitenzaal voor zowel bewoners als bezoekers van de stad (lees hier).

Sander Rombout (Copijn) lichtte ons op de RTC van 2008 al even in. En in een nieuwsbrief van Rijksmuseum uit hetzelfde jaar valt een en ander na te lezen.  JH

Tuinontwerp Rijksmuseum Amsterdam, Copijn

8 dec 2011 vond het eerste, zeer goed bezochte openbare college plaats (eerdere aankondiging). Aanstaande donderdag 9 februari 2012 volgt de tweede. Opnieuw van 18:30 tot 21:30. Deze keer is het ir. Anja Guinee, tuin- en landschapsarchitect, met de praktijk van de restaurerend tuin- en landschapsarchitect.

Zie ook HAS KennisTransfer; opgave via de knop Inschrijven aan de rechterzijde.

8 dec 2011, 18:30-21:30
HAS KennisTransfer
Onderwijsboulevard 221
5223 DE ‘s-Hertogenbosch       (Google Maps)

Het doel van het Jaar van de Historische Buitenplaats 2012 is om mensen bekend te maken met historische buitenplaatsen in Nederland en daarmee aandacht te vragen voor het behoud van dit culturele erfgoed. Een buitenplaats is van oorsprong natuurlijk een bezitting van een stadsmens die ‘s zomers de drukte en stank van de stad wilde ontvluchten en zich met zijn hele gezin ‘buiten’ ging terugtrekken. Bekend is dat vanwege de slechte economische situatie in Nederland velen rond 1800 deze buitens niet meer konden onderhouden en ze verkochten voor afbraak. Van anderen is bekend dat zij het nog wel een eeuw langer wisten uit te houden, maar dat zij hun bezitting toch aan het eind van de 19de eeuw moesten verkopen. Er zijn nogal wat buitenplaatsen die toen aan gemeenten werden verkocht of geschonken, om een tweede leven te beginnen als openbaar park (met wel of niet een opengesteld huis) of als begraafplaats. Aanvankelijk kwam het grote publiek hierdoor in aanraking met historische buitenplaatsen.

De buitenplaatsen Weltevreden (links) en Welgelegen (rechts), nu onderdeel van Artis Amsterdam.

Particuliere buitenplaatsen zijn vaak niet toegankelijk, in tegenstelling tot de huizen en tuinen van (semi)overheidsinstellingen. Bekende voormalige buitenplaatsen zijn begraafplaats Zorgvlied (Amstelveen), begraafplaats Westerveld (Driehuis), park Randenbroek (het huis van Jacob van Campen in Amersfoort), wandelbos Nimmerdor (het huis van Everhard Meyster in Amersfoort), villapark Duin en Daal te Bloemendaal en ook een goed voorbeeld zoals ik deze dagen weer besefte is een deel van Artis (de buitenplaatsen Weltevreden en Welgelegen; de huizen zijn nog altijd te zien langs de Plantage Middenlaan, zie foto). Er zijn veel en veel meer voorbeelden. Ik bedoel hier dus niet opengestelde buitenplaatsen (zoals van Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen of van Natuurmonumenten), maar openbare gemeentelijke wandelparken, waar aan nog steeds de karakteristieke kenmerken van de voormalige buitenplaats zijn te zien. Misschien ook nuttig om eens op een lijstje te zetten, net als de lijst Complex Historische Buitenplaatsen, want vaak ontbreken die op de buitenplaats-overzichten.  CO

Ik weet wel dat het een opname uit 1941 is, maar toch…
Toch denk je bij de tuinman die aan het maaien is bij kasteel Nijenrode, is ’t Gert I ?
En toch, bij Vreeland en omgeving, is ’t Kees BvB die daar fietst of peddelt ?
Onzin natuurlijk, gewoon een heel leuk filmpje.

De Schoone Vecht van BelBoek op Vimeo.

Zoekend en domweg bladerend zie ik een tuinontwerp, in de collectie Bodel Nijenhuis. Als maker staat aangegeven: Roodbaard, Lucas Petrus (1782-1857). Maar deze tekening heb ik nooit gezien. Een nieuwe Roodbaard? Het ontwerp is voor de tuin van Rapenburg 69A. Leiden dus. Daalde Roodbaard af vanuit het Noorden van ons land? Maar de tekenwijze is afwijkend, de regio is afwijkend. En de bijbehorende annotatie zegt iets anders.
Inzoomen op het ontwerp maakt het duidelijk. Wijk I. 318,319 en Geteekend door Rodbard, bloemist en tuinaanlegger valt te lezen.

Rodbard dus, en niet Roodbaard.
Rodbard is Johannes Cornelis Rodbard, geboren op 14 nov 1800 te Leiden, overleden op 17 jan 1876 te Zoeterwoude. J.C. Rodbard noemt zich in advertenties uit zijn tijd bloemist. In 1843 bijvoorbeeld, bij een verkoping van eene aanzienlijke partij, schoon gekweekte en zeer gezonde, Kaapsche, Nieuw-Hollandsche, Chinesche, Noord-Amerikaansche en ander planten en gewassen Het kon blijkbaar niet exotisch genoeg zijn.

En een enkele maal valt tuin-aanlegger te lezen. Net als onder het ontwerp: Rodbard, bloemist en tuinaanlegger.

Helaas geen toevoeging, geen nieuwe paragraaf aan het leven en werk van Roodbaard. Enkel een correctie voor de collectie Bodel Nijenhuis.
Jan Holwerda

Ontwerp voor de tuin van Rapenburg 69A Leiden, door J.C. Rodbard.
Bron: collectie Bodel Nijenhuis in Geheugen van Nederland.

Plan van Veenhuizen, Buitenverblijf van mr. Campegius Hermannus Gockinga (groot)

Ik loop al jaren rond met het “Plan van Veenhuizen, Buitenverblijf van mr. Campegius Hermannus Gockinga”. Het origineel ligt op de Groninger Archieven, kaartenverzameling 817, nr. 1380.
Het Plan zal zijn getekend na 1786, toen Alagonda Maria Gockinga-van Sijsen (1750-1829) de buitenplaats erfde. Zij was sinds 1772 getrouwd met Campegius Hermannus Gockinga
(1748-1823). Het Plan zal dus getekend zijn vóór 1823.
De oprijlaan van de buitenplaats liep zuidwaarts naar de Sappemeersterweg.
De buitenplaats is waarschijnlijk afgebroken in 1872 (er zijn ook bronnen die 1852 noemen).
Ten westen van de buitenplaats stond de heremietenhut, omgeven door een ondiepe gracht, waar Campegius rustte na de jacht. Er waren twee bergen, één met een ijskelder.

De vraag is wie dit Plan getekend heeft. Bij mijn weten werkten op dit niveau in Groningen alleen J.D Zocher sr. en Michael (Fraeylemaborg). Een zoektocht in de Gockinga-archieven naar rekeningen of zo zou een enorme klus zijn. Dus wil ik het eerst maar bij de Cascade-vrienden deponeren.

N.B. Zoals zo vaak: Veenhuizen wordt ook geschreven als Veenhusen, Veenhuysen
Tineke Scholtens.

Ter oriëntatie: Veenhuizen ligt (lag) ten westen van Noordbroek en ten zuidoosten van
Fraeylemaborg (Slochteren).  Bron: watwaswaar.nl