Rhederoord (1868), C.E.A. Petzold.  Bron: specialecollecties.blogspot.com

Gehölzverwendung im 19. Jahrhundert am Beispiel der Anlagen Eduard Petzolds – heutige Bedeutung für den Erhalt einer breiten Artenvielfalt. Het mag dan in Duitsland (Bad Muskau) en in het Duits zijn, maar als het Petzold betreft en de toepassing van houtige gewassen is het natuurlijk ook een Nederlands onderwerp en in ons belang. Het Nederlandse aspect komt ook nog eens naar voren met de presentatie van het onderzoek naar twee van zijn Nederlandse parken: Ruurlo en Rhederoord.

Van 26 t/m 28 april. Het start op donderdagnamiddag met enkele presentaties als warming-up, dan de vrijdag met een hele serie van presentaties en als afsluiting op zaterdag een excursie met de bus naar werken van Petzold in Polen.

De Unkostenbeitrag van 50,00 Euro is geen geld, en de ervaring leert dat de inhoud altijd van (hoog) niveau, de omgeving te gek en alles gründlich voor elkaar is.
Voor de details, zie Programm und Anmeldung (PDF) of mail Eric Blok.

Klein deel van de bomenlijst voor Rhederoord  Bron: www.wildernis.eu

Gisteren opgepikt, een flyer betreffende aankondiging Richtlijnen Tuinhistorisch Onderzoek. Enkele delen uit de tekst:

Gaat het om ingrepen in een beschermde tuin, dan is vaak een vergunning nodig. De vergunningverlener stelt een tuinhistorisch onderzoek dikwijls verplicht. De Richtlijnen Tuinhistorisch Onderzoek, voor waardestelling van groen erfgoed bevatten praktische handreikingen voor het opstellen van een onderzoeksplan, voor de uitvoering van het daadwerkelijke onderzoek, voor de waardestellingen en voor de overdracht van de onderzoeksresultaten. Met handzame schema’s, voorbeelden en concrete tips.

De publicatie Richtlijnen Tuinhistorisch Onderzoek verschijnt in druk in juni 2012. Vanaf mei 2012 kunt u de publicatie bestellen via de website van de RCE. Uiteraard komen de Richtlijnen ook digitaal beschikbaar.

Ondertekend door
College van Rijksadviseurs/Rijksadviseur Cultureel Erfgoed, Den Haag
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort
Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond, Delft
Nationaal Restauratiefonds, Hoevelaken
Nationaal Groenfonds, Hoevelaken.

Elswoud (Overveen).  Bron:www.tastbaarerfgoed.nl.

Op donderdag 29 maart start het Jaar van de Historische Buitenplaats 2012. De landelijke opening vindt plaats in Amerongen, zie buitenplaatsen2012.nl.

Onderdeel van de opening is de presentatie van het eerste exemplaar van het boek De buitenplaats en het Nederlandse landschap. Nu al kunt u de prachtige foto´s zien. Op de homepage van Uitgeverij TaST (of hier).
Achterover zitten en alleen maar kijken hoe de plaatjes worden voorgeschoteld. Niet stiekem linksonder naar de naam kijken, maar eerst raden welke buitenplaats het is.
Nog niet genoeg gezien? Klik dan door naar de beeldbank met meer dan 1100 foto´s.
We hebben in Nederland dus altijd mooi weer! Net als vandaag.
Tot slot nog iets van het boek zelf zien? Klik hier en blader door op een hoekje van een bladzijde te klikken.  JH

Menkemaborg (Uithuizen).  Bron:www.tastbaarerfgoed.nl.

Het Jaar van de Historische Buitenplaats kent een invulling met zeer veel activiteiten, overal in het land. Het varieert van rondleidingen en openstellingen tot tentoonstellingen en publicaties. Alles bezoeken en alles kopen is wat veel van het goede. Een autorit van 2 uur en dan in een wel erg kleine niet bijzondere expositie terecht komen is iets wat je liever voorkomt. Of een boek online bestellen en vervolgens meer van hetzelfde in de bus te krijgen is ook niet iets wat je wilt.
Dus we hadden gedacht elkaar impressies te bieden. Natuurlijk, de een z´n smaak of belangstelling is niet die van een ander. En niemand heeft dezelfde boekenkast. Toch hopen we met impressies ietwat houvast naar elkaar te bieden. De ene keer zal wat reserve worden uitgesproken, de andere keer zal iemand mogelijk enthousiasmerend zijn. Of suggereer een combi van bv een tentoonstellingsbezoek met bv een wandeling op 1 of 2 buitenplaatsen.

Joost Gieskes was bereid het spits af te bijten.
Wie volgt? Graag uw bijdrage naar webmaster@cascade1987.nl.

Maquette Huis ter Nieuburch (Rijswijk)  Foto: Joost Gieskes.

Joost bezocht de tentoonstelling Leven op de Buitenplaatsen in Museum Rijswijk:
Er hingen in totaal 54 schilderijen en (vooral) prenten (gravures e.d.) uit eigen collectie. Bovendien een maquette van Huis ter Nieuburch. De kaart van Kruikius (1712) was voorzien van ‘vlaggetjes’ met ernaast een lijst met de naam van de 27 buitenplaatsen en de status (afgebroken of bewaard gebleven). Aldus een aardig overzicht vormend. De expositie is wel aardig, men behoeft er geen omweg voor te maken.

Huis ter Nieuburch door A.J. van der Croos (ca. 1650).  Foto: Joost Gieskes.

Eerste Internationale Voorjaarsbloemen Tentoonstelling, Groenendaal (1925, Heemstede),
ontwerp D. F. Tersteeg.

In 1913 kocht de gemeente Heemstede het landgoed Groenendaal aan.
In verband hiermee is het plan opgevat een nieuw boek over Groenendaal te laten verschijnen. De Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek is leidend in dit project.
Op zoek naar historische bronnen, om de cultuurgeschiedenis van het landgoed in 2013 wat uitgebreider en nauwkeuriger op de kaart te kunnen zetten, kwam ik op het spoor van de Officieële Catalogus der internationale voorjaarsbloemen tentoonstelling Heemstede 1925 (part. coll.), waarin een plattegrond van het tentoonstellingsterrein is opgenomen. Het terrein is ingericht en vorm gegeven door de tuinarchitect Dirk Frederik Tersteeg. Deze tentoonstelling werd in 1935 en 1953 in Heemstede herhaald en is te beschouwen als een voorloper van de Floriades in Rotterdam (1960); Amsterdam (1972; 1982); Zoetermeer (1992); Haarlemmermeer (2002) en Venlo (wordt 5 april 2012 geopend).

Hoe Tersteeg de aanwezige karakteristieke kenmerken van het landschap van Groenendaal gebruikt heeft in zijn ontwerp, zal in het boek worden uiteengezet.
Tot op heden is Tersteeg eigenlijk alleen bekend vanwege zijn ontwerpen voor particuliere tuinen en instellingen in de Nieuwe Architectonische tuinstijl, en vanwege enige openbare parken zoals in Den Haag, Amstelveen, Dordrecht, Sittard en Eindhoven. Maar ook is al eerder gebleken dat hij tentoonstellingsterreinen op zijn naam heeft staan, zoals de aanleg bij het Nederlandse paviljoen voor de wereldtentoonstelling Kunst en Techniek in het hedendaagse Leven te Parijs (1937) en wie weet wat hij eigenlijk in Florida deed? Het ging ook om een tentoonstelling.
Bij bestudering van de plattegrond op originele grootte, zijn er Romeinse cijfers, gewone cijfers en kleine letters leesbaar. Wat deze letters en cijfers voorstellen verklaart de catalogus. Enkele voorbeelden: m = de kiosk van de fa. K. van Nes te Boskoop; 13 t/m 18 = tuinbeelden van de bekende beeldhouwer Willem C. Brouwer, die ook de tuin van het Vredespaleis versierde; 496 = de tuinaanleg bij het restaurant door H. Copijn en Zoon; 355 = de tuinaanleg bij de lelievijver door C.G.Tubergen jr. en veel overige nummers geven de namen van inzendingen van Nederlandse en buitenlandse kwekers.
Met dank aan Hans Krol en Ruud van der Molen.  CO

Plaat IV uit Tuinen, villa’s en buitenplaatsen van H. Witte. Bron: RU Groningen.

Zo af en toe staat er een plaat uit Tuinen, villa’s en buitenplaatsen van H. Witte in de een of andere tuinhistorische publicatie. Tineke Scholtens meldde de aankoop van het boek door RU Groningen en dat het werk gescand zou worden en beschikbaar zou komen. En dat is zover, blader hier.

…opgehelderd en aanschouwelijk gemaakt door 37 lithographische, voor het meerendeel gekleurde, platen, naar Siebeck, Neubert, Schmidlin en Wörmann bewerkt door H. Witte. De eerste vier zijn Duitsers en Heinrich Witte (1829-1917) was de hortulanus van ’s Rijks Akademietuin te Leiden.

De advertentie van uitgever Noothoven van Goor zegt iets over de verschijningsvorm: 12 afleveringen met in totaal 36 gekleurde platen.

Bij Speciale Collecties Wageningen UR kunt u een exemplaar leggen naast de Duitse werken waaruit is geput. Met name R. Siebeck, Die Elemente der Landschaftsgartenkunst… (1860-1861) is benut.  JH

Bron advertentie: Het nieuws van den dag : kleine courant, 18 oktober 1876.

In mijn krant (de Gelderlander) van afgelopen zaterdag 3 maart is een bijdrage opgenomen onder de titel: BOSHISTORIE WORDT WEER ZICHTBAAR
Waldgeschichte/bosgeschiedenis: Met een groot grensoverschrijdend totaalproject in het gebied tussen Duisburg en de Veluwe worden op negen plaatsen oude boselementen hersteld. De Gaarde en het Sterrebos in de Berghse Plantage [Huis Bergh, ’s Heerenberg] krijgen weer hun oude vorm terug dankzij een internationaal project voor boshistorie.
Een gezelschap van biologen, bosbeheerders en bestuurders van natuurorganisaties(…) is, volgens dit bericht, bijeengekomen. De naam van dit project: ‘Speuren naar bosgeschiedenis’.

Later in de bijdrage: Uitgaande van oude kaarten van het gebied [De Gaarde] is een ontwerp gemaakt, waarin weer iets van de pracht van de Franse tuinaanleg van rond 1700 terugkeert. Dit onder de titel ‘Nieuwe Gaard’.
Om u een indruk te geven van bovengenoemde ‘Franse’ aanleg en oude kaarten, een afbeelding uit 1727 afkomstig uit de Caarte van de graafschap Berghe, vervaardigd door Theod: Bucker, gezworen landmeter (Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, toegangsnr.: 0214, (828) 1227-1842, inventarisnr.: 2887) van de website van Huis Bergh.

Caarte van de graafschap Berghe (1727), Theod: Bucker. Bron: Archief Huis Bergh

De structuren van De Gaarde zijn op kaarten van Jacob van Deventer en Christiaan ’s Grooten uit resp. 1560 en 1573 ten dele al ingetekend, en zijn in hoofdlijnen goed bewaard gebleven.

Uit het monumentenregister in te zien via de website van de RCE: Op het rechthoekige door water omgeven terrein direct ten westen van de Singelwal, wordt dan de vinkenbaan (Vynkenborg) vermeld, die op de kaart van Chr. ‘s-Grooten uit ca. 1550 staat aangegeven. Op de kaart van Van Deventer uit 1560 is te zien dat de vinkenbaan is vergroot en aan de noordoostzijde is uitgebreid met een kaatsbaan. In 1630 werd bij de kaatsbaan een hovenierswoning gebouwd (…). De Franse tuinman Jean Beurette kreeg in 1635 de opdracht een nieuwe boomgaard in dit terrein, de Gaarde genaamd, aan te leggen. Deze aanleg (niet bewaard) en het begeleidende beplantingsschema uit deze tijd is gedetailleerd gedocumenteerd in het Beheersplan van kasteel Huis Bergh door de Stichting tot Behoud van Particuliere historische buitenplaatsen. Van de Gaarde is alleen de globale aanlegstructuur bewaard gebleven.  AvdD

Zaterdag 31 maart 2012 zal de 17de Ronde Tafel Conferentie van Cascade plaatsvinden.
In Café-Restaurant Cunera te Rhenen, boven het NS-station. Aanvang: 10.30 uur, einde ca. 16.00 uur.

De tot nu toe aangemelde onderwerpen zijn:

Nico Kloppenborg – ‘Een 19de-eeuwse grafheuvel bij de Martenastate’.

Aly Westra-van der Mark – ‘Gerrit Vlaskamp’(1834-1906), een vergeten Friese tuinarchitect’.

Dennis de Kool – ‘Jan Baptist Xavery (1697-1742): beeldhouwer, decoratief ontwerper en tuinkunstenaar’.

Leo den Dulk – ‘Onderzoek Historisch plantensortiment’.

Joost Gieskes – ‘Van veronderstelling naar feit?’, discussie over historisch onderzoek.

Jan Holwerda – ‘Roodbaards vroege jaren, spelen met feiten’.

Opgave: graag vóór 15 maart, het liefst per email aan administratie@cascade1987.nl; of anders per post naar Administratie Cascade, postbus 67, 4850 AB Ulvenhout.

Voor nadere informatie kunt u terecht bij Leo den Dulk, cascade@cantua.nl of 023-5458505.

Foto Gerrit Vlaskamp (1874).

Mijn naam is Laurens van der Zee (1948), ik woon in Wageningen en heb in 2010 en 2011 in opdracht van de gemeente Wageningen een brede inventarisatie gemaakt van alle kunst in de openbare ruimte van deze gemeente. Deze inventarisatie is afgerond, maar zoals dat gaat heeft het werk een eigen dynamiek gekregen, waarin steeds informatie blijft binnenkomen – zeker nu Wageningen UR veel kunst uit de stad naar de campus aan het overbrengen is – en visuele items onder mijn aandacht worden gebracht die eigenlijk ook bij de inventarisatie horen.

Bij dat laatste hoort een mysterieus stukje “land-art” dat zich bevindt in de berm van de Generaal Foulkesweg ter hoogte van het voormalige Jan Kopshuis, vroeger een belangrijke bibliotheek van Wageningen UR. Dit bijzondere gebouw is helaas in 2011 gesloopt, er worden woningen gebouwd. Men heeft mij verteld dat dit object, een grote kei op een L-vormige basis van baksteen, gemaakt is door tuin- en landschapsarchitect Wim Boer (1922-1999), die bij de bouw van het Jan Kopshuis de tuin heeft ingericht. De eerste steen van het gebouw is gelegd 18 juni 1980. Ik wil graag meer weten van dit stukje kunst omdat het bedreigd wordt door de nieuwbouw op deze locatie. Het kan zomaar door bulldozers beschadigd worden of door auto’s die er om heen in de berm worden geparkeerd, of het kan als “obstakel” door de gemeente worden opgeruimd. Ik zoek nu argumenten om het bij de gemeente alsnog als “kunst” in de inventaris te laten opnemen, zoals ook met andere land-art gebeurd is, bijvoorbeeld van Piet Blaauwboer.

Ik heb eigenlijk nergens een documentatiepunt kunnen vinden waarin met name die vorm van kunst gedocumenteerd is (want ik heb nog een paar vragen, maar dit terzijde). In de tekst van Louwerse uit 1982 over Wim Boer wordt zijn werk aan het Kopshuis niet genoemd.  Boer heeft kennelijk in 1996 op een Ronde Tafelconferentie van Cascade over zijn werk verteld, maar die tekst bezit ik niet. Evenmin heb ik het In Memoriam door Louwerse dat in Cascade 9, 2000, nummer 1 schijnt te staan. Ik hoop te weten te komen wat de titel en de filosofie achter dit stukje land-art zijn, eventueel in relatie tot het gehele tuinontwerp. Ik hoop dat u iets voor mij kunt vinden. Bij voorbaat dank voor uw aandacht. Ik stuur een foto van het object mee, het grondvlak is plm 3 x 1 meter, de steen is zo’n 60 cm hoog.

Met vriendelijke groet, Laurens van der Zee, Wageningen.