Uitsnede Kaart van Rotterdam en omleggende landeryen (1784), Abraham Dubreuil. Links De Schie, midden De Rotte (Bron: Stadsarchief Rotterdam)

Ik ben de auteur van De Kralingse Buitenplaatsen (2020), in november verschijnt het volgende deel Buitenplaatsen bij de Rotte. Ondertussen ben ik hard bezig aan ‘Buitenplaatsen aan de Rotterdamse Schie’. Een interessant onderdeel hiervan is de Schiekade, een buitenplaatsgracht vlak buiten de stadspoorten die zich vanaf ca. 1720 tot bijna 1900 heeft weten te handhaven.

Een van de oudste buitens daar was de Tuin van Terwen, later Eyckenburgh genaamd. Hier is een park voor ontworpen door Jakob Hagen, waarover Leonard Springer in 1931 in het Rotterdamsch Jaarboekje heeft gepubliceerd. Ik weet inmiddels dat deze Jakob Hagen in dezelfde tijd een park ontwierp voor Amstelrust in Nieuwer Amstel.

Mijn vragen zijn wie weet waar wat meer te vinden is over deze Jakob Hagen en weet iemand waar de originelen te vinden zijn van de tekeningen van zijn hand?

Bij voorbaat hartelijk dank,
Robert Ligthelm

Donderdag 26 oktober 2023 van 13:30 uur tot 17:45 uur vindt het symposium ‘Slim aan de slag met water – Projectparticipatie op buitenplaatsen en landgoederen’ plaats. In Theater Figi, Het Rond 2 te Zeist georganiseerd door Utrechts Landschap (UL), Platform Utrechtse Buitenplaatsen (PUB) en stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL).

Deze middag wordt in de toekomst van water gedoken. Als gevolg van een veranderend klimaat nemen periodes van droogte en hevige neerslag toe. Wateroverlast en droogte vormen een urgente uitdaging voor zowel terrein- en landgoedeigenaren, beleidsmakers als bestuurders.

Welke rol speelt waterbeheer bij het verduurzamen en klimaatrobuust maken van landgoederen en buitenplaatsen? En hoe pak je projectparticipatie aan in een dynamische omgeving?

Het symposium biedt zowel inhoudelijke verdieping over de toekomst van water op landgoederen en historische buitenplaatsen als praktijkvoorbeelden van succesvolle participatie en samenwerking tijdens transitieprojecten in de Provincie Utrecht.

Naast het middagprogramma is er facultatief ochtend- en lunchprogramma. Alle details en mogelijkheid tot aanmelden vindt u op de sKBL website.

Het houten hek achter in het park van Stania State (Oentsjerk) (Foto: K. de Boer)

De herfst is ingevallen. Wie maakte ze (vroeger) niet? Beesten van eikels, kastanjes en luciferstokjes. De kastanjes kun je ook op een andere wijze prikken, als op Stania State te Oentsjerk. Nu een gekroond hek.

Kapel Beeckestijn (Bron: RCE)

Hendrick de Keyser Monumenten is onlangs gestart met de restauratie van de Kapelwoning op de buitenplaats Beeckestijn in Velsen-Zuid. Op maandag 18 september gaf Nanine Moonen (werkzaam bij het team onderzoek van Hendrick de Keyser) een online lezing over dit bijzondere gebouwtje en over de architectuurstijl neogotiek in Nederland.
Gemist? Op youtube kunt u de lezing terugkijken.

Kapel Beeckestijn (1915) (Bron: Noord-Hollands Archief)

Buiten 1907-1936

In 2019 kwamen de nummers van Onze Tuinen en Het Landhuis online, zie hier.

Gisteren volgden de nummers van Buiten; geïllustreerd weekblad aan het buitenleven gewijd. Verschenen van 18 mei 1907 tot met 24 december 1936. Nu niet alleen bladeren in de exemplaren uit m’n kast, maar ook zoeken (wat een gemak) via delpher.nl, zie hier.
Jan Holwerda

(OVERGENOMEN)
Hoe moet je oude kaarten eigenlijk begrijpen? Oude kaarten lezen maakt de lezer wegwijs in de fascinerende maar complexe wereld van de oude kaarten en de historische cartografie. Sprekende voorbeelden lichten de belangrijkste onderdelen en facetten van oude kaarten toe en laten zien hoe je inhoud en achtergronden kunt doorgronden. Het boek helpt een breed publiek van verzamelaars en liefhebbers tot onderzoekers en studenten bij de interpretatie van oude kaarten en spoort aan om zelf met het materiaal aan de slag te gaan.

Het boek maakt tegelijkertijd een tijdreis door de rijke geschiedenis van de cartografie in de Lage Landen. Alle belangrijke cartografen, uitgevers, instituten en cartografische mijlpalen komen erin aan bod, maar evengoed krijgen minder bekende kaarten en kaartvormen een plaats en wordt gewezen op de minder opvallende betrokkenen die hebben bijgedragen aan de geschiedenis van de cartografie. De voorbeelden komen uit talloze collecties in de Lage Landen en daarbuiten.
Het handboek is het eerste deel in de nieuwe reeks Kaarthistorie, zie Explokart en delen uit de Explokart-reeks.
Inzien kan hier.

Bram Vannieuwenhuyze, Marissa Griffioen, Anne-Rieke van Schaik, Oude kaarten lezen. Handboek voor historische cartografie, Zwolle, € 59,95, 384 pp.

Groene ‘cirkels’ in het noordwestelijke bos van Het Loo, manteling t.b.v. omzoomde aanplant (1872), Smulders (Bron:

Bij het woord manteling zult u misschien denken aan de Manteling van Walcheren. Manteling als toponiem. Gelijktijdig aldaar ook met de functionele invulling van bescherming tegen de wind, daar zeewind. Het toepassen van een windsingel van de zuidwest tot de noordoostzijde, tegen gure zeewind en kou, werd vanouds al toegepast in het westen van het land, ook op menig buitenplaats. Hetzelfde principe werd ook ingezet ter beteugeling van duinzanden en later ook bij de inlandse zandverstuivingen. De benaming manteling of bemanteling is ook dan te vinden. Ook bij heideontginningen en daaropvolgende bosaanplant komt de manteling naar voren. Toenmalige handboeken geven aan dat die singels ‘beschutting en verwarming‘ moesten ‘bezorgen‘ voor de er achter of binnen gelegen jonge bosaanplant. Singels ‘om den wind en de koude eenigermate te breken en te matigen‘. Het fenomeen manteling komt prachtig naar voren op kaartmateriaal van Het Loo. In het bos ten noordwesten van het paleis zijn ‘cirkels’ te vinden, soms qua vorm meer ovaal tot haast ‘ogen’. Broekhoven geeft op een kaart uit 1812 een aantal met beplanting weer en een aantal als het ware uitgezet in het veld (of niet ingekleurd). Een nog lopende ontginning? De vormen springen ook van de kaart van Smulders uit 1872. En zoom je in op AHN dan zie nog steeds een aantal als een echo uit het verleden. Het zal de toenmalige grondbewerking zijn die zich hier nog steeds aftekent.
Jan Holwerda

De ‘cirkels’ op de Plan du Loo imperial (1812), P. Broekhoven. Zie hier de complete kaart, om in te zoomen en terug te zoeken (Bron: Nationaal Archief).

De ‘cirkels’ op AHN (2017).

Extract kadaster, Delfshaven sectie B (1850), J. Rosendaal (Bron: Stadsarchief Rotterdam)

Als je voor aanleg of omvorming van tuin of park gaat, dan maak je gebruik van hetgeen er al is. We kennen allemaal het vergraven van bestaande wateren, het sparen van oude bomen en het tot boomgroepen komen door hier en daar in een bestaande laan te kappen en met additionele aanplant rond de oude bomen tot groepen te komen enz. Hier drie kaarten met het Park te Rotterdam. Lees het oostelijke deel van het Park, daar waar het wat het Park betreft begon. De eerste afbeelding is een extract van het kadaster gedateerd 1850. De tweede afbeelding uit 1852 is een natekening met schets van de nieuwe vijver met maximaal gebruik van de bestaande wateren. En de derde tekening is het ontwerp van J.D. Zocher jr uit 1852, met dezelfde vijver. De tweede afbeelding is niet gesigneerd, maar ik durf wel een gok te doen…
Jan Holwerda

Schets nieuwe vijver het Park op natekening kadasterextract (1852) (Bron: Stadsarchief Rotterdam)

Ontwerp voor het Park (1852, Rotterdam), J.D. Zocher jr. (Bron: Stadsarchief Rotterdam)

Oprijlaan Huis Linschoten, 1946-1951

Bovenstaande ansichtkaart met de door opslag dichtlopende oprijlaan van Huis Linschoten bij Linschoten was aanleiding om even wat andere oude afbeeldingen bijeen te zoeken. Afsluitend is een foto geschoten bij de Cascade excursie van 2014.
Jan Holwerda

Oprijlaan Huis Linschoten, ca. 1900 (?)

Oprijlaan Huis Linschoten, 1916

Oprijlaan Huis Linschoten, 1930

Oprijlaan Huis Linschoten, 1946-1951

Oprijlaan Huis Linschoten, 1959 (na restauratie van hek in 1952, pijlers verder uiteen geplaatst)

Oprijlaan Huis Linschoten, 1978 (ten tijde van vellen)

Oprijlaan Huis Linschoten, 2014 (ten tijde van onze Cascade excursie, foto Niek Ravensbergen)

Landje van De Boer (zie hier) heeft besloten tot een heruitgave van de Nederlandsche Tuinkunst. Of beter gezegd van het derde deel dat ook separaat verscheen als Dagboek voor boom- en bloemkweekers, hoveniers en warmoezeniers. Zie ook eerder Cascade bericht voor de drie delen en het Dagboek, klik hier.

Met inleiding en toelichting van Erik A. de Jong, die het boek zowel in zijn historische kader plaatst als lijnen trekt naar heden en toekomst. Met illustraties van Marijke Apeldoorn, die met de blik van iemand uit 1838 kijkt naar het Landje van De Boer, of met de blik van het Landje naar 1838. Er zitten zeer uitgebreide indexen bij, die het boek heel toegankelijk maken.

Waarom we Nederlandsche Tuinkunst zo waardevol vinden dat we er een heruitgave van maken? Twee eeuwen geleden werd er getuinierd op een manier die voor de huidige tijd heel relevant is: zonder bestrijdingsmiddelen, zonder kunstmest, met niet gemanipuleerd zaad, met wisselteelt en interplanting, op een manier die we nu circulair zouden noemen. Half november rolt het van de drukpers en het is vanaf nu te bestellen. Het telt 400+ pagina’s en is voorzien van uitgebreide indexen, een voorwoord en een inleiding, en illustraties. Voorinschrijven kan via info@landjevandeboer.nl, tot 15 september. Het kost € 17,50. Bestellingen kunnen vanaf 29 november worden opgehaald op het Landje van De Boer. Als dat niet past, kan het boek ook worden opgestuurd (portokosten zijn niet inbegrepen).