van www.tuinenstichting.nl:

De NTs en BONAS (Biografieën en Oeuvrelijsten van Nederlandse Architecten en Stedebouwkundigen), onderdeel van Het Nieuwe Instituut Rotterdam, www.bonas.nl) hebben sinds enige jaren een samenwerking in de studie en publicatie van de werken van Nederlandse Tuin- en Landschaparchitecten van de 20ste eeuw.

NTs/BONAS zoekt naar een geïnteresseerde persoon die een (deel van de) studie wil verrichten naar de tuinarchitect K.C. van Nes (1876-1952). Het gaat om het maken van een beschrijving a.h.v. tekeningen en archiefmateriaal. Het archief is grotendeels aanwezig bij de WUR Speciale Collecties te Wageningen.

Heb je een tuin- en landschapsarchitectuuropleiding of groen erfgoed-cursus gedaan? Of ben je kunsthistoricus met interesse voor tuinen? We helpen je graag op weg. Contact: Marianne van Lidth de Jeude m.vanlidth@planet.nl en Johanna Karssen johanna@karssen.com.

Alvast inlezen?  Hoofdstuk 3 van Nederlandse tuinarchitectuur III / Jongere Tuinkunst 1900-1940, Eric Blok (full text)

Gezicht op een gedeelte van een gebouwtje, volgens het opschrift aan de achterzijde te Zeist (links) met een ontwerp van een verbouwing tot theekoepel (rechts) (1830/1850), Hendrik Blanken.  Bron: beeldbank Het Utrechts Archief

Gezien de enthousiaste reacties op en het succes van de voorgaande weblog met het nu wel gelokaliseerde buitenplaatsontwerp, opnieuw iets van een onbekende lokatie. Zeg het maar…

In de beeldbank Het Utrechts Archief bevinden zich drie tekeningen van Hendrik Blanken met ontwerpen voor verbouwing van een gebouwtje tot theekoepel, ca.1840 (volgens het opschrift aan de achterzijde te Zeist). Op de achterzijde van bovenstaande tekening bevindt zich een constructietekening in pen en zwarte inkt van een verbouwingsvoorstel. Op die van linker onderstaande: een zeer vage potloodschets van boomtakken of een struik. En op die van rechter onderstaande: een constructietekening in potlood van een verbouwingsvoorstel.

N.B. Volgens archivaris R.P.M. Rhoen is een dergelijk gebouwtje niet in Zeist te lokaliseren.
Jan Holwerda

   
Twee gezichten op een gedeelte van een onbekend gebouwtje, volgens het opschrift aan de achterzijde te Zeist.  Bron: beeldbank Het Utrechts Archief

Onbekende buitenplaats uit Kennemer Atlas.  Bron: Noord-Hollands Archief groot/inzoomen

De Beeldbank van het Noord-Hollands Archief is vorig jaar uitgebreid met diverse nieuwe collecties. Meest aansprekend zijn manuscriptkaarten en technische tekeningen van de Heerlijkheid Heemstede en de Gemeente Heemstede, en manuscriptkaarten uit de vroegere Kennemer Atlas.
Een van de toevoegingen is een ontwerp of situatietekening van een buitenplaats, niet gesigneerd, niet gedateerd, niet gelokaliseerd. Kunnen we met elkaar naar een oplossing werken?
Jan Holwerda

Entree Slotlaan Olterterp in oktober 2010.  Bron www.bosgroepen.nl

Als je zonder gespreksstof zit, binnen de historische groenwereld, begin dan over laanverjonging. Gegarandeerd goed voor een uur discussie. Het blijkt dat er weinig groenzaken zo ingrijpen als een laan die al dan niet verjongt moet worden. Er zijn verschillende percentages in omloop, moet er worden ingegrepen als er nog maar 45% staat of is het 46 %? Gaan we bijplanten of vernieuwen? Een eik bijplanten in een oude eikenlaan lukt niet, een iep in een eikenlaan wel en je ziet het verschil na een paar jaar bijna niet, een beuk in een beukenlaan is ook nog te proberen. Er zijn dus verschillen in de soorten lanen.

Entree Slotlaan Olterterp in mei 2011.  Bron www.bosgroepen.nl

Er zijn veel belangen, in willekeurige volgorde: Het natuurbelang, bijvoorbeeld vele holtes in laanbomen herbergen vleermuizen, maar ook het belang van veiligheid, we willen toch niet dat iemand een boom op zijn hoofd krijgt, hoe zit dat dan weer met aansprakelijkheid (zorgplicht bewijzen) enz. Cultuurhistorisch zijn ze natuurlijk ook belangrijk, ze bepalen de ruimte, geven richting en begeleiding aan verbindingen. Een historische plantafstand, bijvoorbeeld de Rijnlandse roede is ook zo’n cultuur historisch belangrijk element. Wat betreft het hortculturele belang is niet alleen de soort keuze, maar ook de ras keuze van belang, behoud van het aanwezige genetische materiaal is belangrijk, klonen en opkweken van het ‘eigen’ materiaal wordt nog veel te weinig gedaan.
Al deze vaak botsende belangen spelen naast smaak en gevoel (publiek sentiment) in de beslissingsvorming al een rol. Daarna komt de eventuele uitvoering en daar gaat dan nog wel eens iets niet helemaal goed. De vrije ruimte aan de zijkanten van de laan door een bos moet echt ruim genomen worden, helaas zijn er veel voorbeelden waarbij de laan de eerste jaren goed groeit, maar aangezien de bosrand dat ook doet en die een voorsprong van 20 meter heeft sluiten de kronen zich alweer boven de jonge laanbomen voor die boven zijn, resultaat kwijnende bomen en bovenal geen laangevoel. Een boom heeft maar zo een kroon van 20 tot 30 meter. Vroeger werd er veel op hoge wortel geplant, de bomen stonden ietsje op een heuveltje, wat maakte dat de wortelhals (overgang tussen wortel en stam) net boven het maaiveld uitstak. Dit zorgde ervoor dat de wortelhals droog bleef en dus minder kan inrotten van onderen. Bomen worden nog heel vaak veel te diep geplant, voor jonge bomen geen probleem, als ze ouder worden gaan ze ineens om, je ziet dan rottende wortels. Het laatste belangrijke onderdeel is natuurlijk ook nog de begeleidende snoei, alleen maar laten groeien krijg je geen mooie laan van, als je oude lanen bekijkt zie je altijd dat er veel begeleidende (jaarlijkse) snoei is geweest, dan pas krijg je die monumentale bomen.
Onze buitenplaatsen verdienen mooie oude lanen, laten we ze als verjonging nodig is ook zo uitvoeren dat onze achter kleinkinderen er ook nog van kunnen genieten.

Kees Beelaerts van Blokland, erfgoed hovenier en eigenaar buitenplaats Vreedenhorst.

—
webmaster heeft deze foto’s toegevoegd; in dec 2009 waren we hier met een Cascade  SOL, zie hier.

de Waterval Op Beckhüissen/ In Gelderland Getekend In August 1813/ D Kerkhoff
563 X 478 Mm. Bron: www.riley-smith.com.  Klik hier voor grotere versie.

Eind 2005 kocht Gelders Archief de aquarel Op de celon te Zien op Beekhuizen in Gelderland, (1814), Daniël Johannes Torman Kerkhoff (1766-1821); zie hier. Vorig jaar kwam een tweede versie van die aquarel naar voren; zie hier.

Net voor de jaarwisseling zag ik de bovenstaande Kerkhoff op internet voorbijkomen. Vermoedelijk een wat ouder bericht, aangekocht door een particulier in 2010? Maar dat maakt het plaatje niet minder mooi. JH

Groot vuurwerk en theater ter gelegenheid van de Vrede van Aken, op de Hofvijver te Den Haag in 1749.
Bron: Museum Rotterdam.

Die van vorig jaar over vuurwerk op Beekestein blijft leuker, maar toch ook nu maar weer even wat vuurwerk. Geen oud en nieuw vuurwerk, maar vuurwerk in het kader van de Vrede van Aken (1748). Het betreft perspectiefkastjes met op gelijke afstanden van elkaar drie beschilderde glasplaten, voorgrond, midden en achtergrond, waardoor een drie-dimensionaal effect ontstaat.  JH

Feestelijk vuurwerk, waarschijnlijk op de Hofvijver ter gelegenheid van de Vrede van Aken 1748?
Bron: Museum Rotterdam.

Lankheet (Haaksbergen).

In de laatste decennia van de afgelopen eeuw is een nagenoeg onbekende landschapsgeschiedenis van Nederland in beeld gebracht. Onafhankelijk van elkaar kwamen drie onderzoekers -Baaijens (1984/8), Van den Berg (1985) en Zuurdeeg (1991)- een waterhistorie op het spoor die tot dan toe nauwelijks was beschreven. In Drenthe, Overijssel en Gelderland hebben zij landschapselementen als waterkerende houtwallen, spaarbekkens, verdeelsloten en opgeleide beken in kaart gebracht die samenhangen met vernuftige historische irrigatiesystemen, die ons vandaag de dag veel kunnen leren over meervoudig duurzaam landgebruik. Ook al betrof het m.n. boerensystemen het principe van bevloeien was kennelijk algemeen bekend, want ook op en rond kastelen en buitenplaatsen zijn uiteenlopende aanwijzingen voor het gebruik van traditionele irrigatiesystemen.

Eric Brinckmann schreef een artikel over dit fenomeen en tipt enkele voorbeelden van het bevloeien van tuinen en parken aan. Waarschijnlijk is het een veel vaker voorkomend verschijnsel geweest. Het is de moeite waard om dit thema meer aandacht te geven bij landschapsherstel en landschapsrelicten rond kastelen en buitenplaatsen ook in dit perspectief te plaatsen.

lees hier het artikel;
kijk eens op de website www.stromendlandschap.nl;
en-of koop het boek Stromend Landschap Vloeiweidenstelsels in Nederland, G.J. Baaijens, E. Brinckmann, P. Dauvellier, P.C. van der Molen, Zeist 2011.

Het strippen van de tuin begon met het wegzuigen van het grind. Foto: twitter @TuinenHetLoo

6 November is gestart met de renovatie van de westelijke helft van de benedentuin. De Koninginne- en Koningstuin zijn al gerenoveerd, zie bv bericht 29 november.

De gestripte tuin. Foto: twitter @TuinenHetLoo

Nieuwe beregening is een van de onderdelen van de renovatie. Bij het graven van sleuven voor die installatie werd men verrast door de aanwezigheid van een oude afwateringput en -kanaal. Verrast omdat deze bij de opgravingen in 1977 niet zijn blootgelegd en men bij grondwerkzaamheden in het kader van de eerdere tuinreconstructie ook niet op deze restanten is gestoten. De RGD heeft nu de opdracht om de vondsten precies in te meten.
Mooie foto’s van de opgravingen uit 1977 zijn overigens te vinden in nummer 12 uit 1977 van het blad Groen. En het blijven mooie specials die oude Groen nummers over Het Loo. En deze zeer recente vondsten en foto’s zijn een mooie aanvulling. Benieuwd wat men verder nog tegenkomt.  JH

Oude afwateringkanaal en -put. Foto’s: twitter @TuinenHetLoo