Zo tegen het einde van het jaar is een en ander weer even bijgewerkt. Misschien vergeet deze en gene dat er meer is dan de weblog alleen. Dus kijk ook eens (of opnieuw) even rond op de rest van de Cascade website:

• de Bulletin Page kent weer meer artikelen die gedownload kunnen worden, zie hier;
• voorgaande Nieuwsbrieven blijven beschikbaar, zie hier;
• de Architecten die opgevoerd worden in de nieuwsbrief krijgen ook op de website hun plek, zie hier;
• niet mee geweest met een van de Cascade activiteiten, ga dan even de foto’s bekijken, zie hier;
• het Overzicht Cascade activiteiten vanaf 1987 is weer bijgewerkt, zie hier.

de webmaster

Bovengenoemde tuinarchitecten vluchtten tijdens de Eerste Wereldoorlog naar Nederland. Voor de komende Cascade-Nieuwsbrief schreef ik zojuist een korte levensschets over John Juchem. Die kan iedereen dus met Kerstmis lezen. Maar over Louis van der Swaelmen heb ik nog weinig informatie bijeengezocht. O.a. werd de tuin van De Boekel in Enschede door hem aangelegd. De familie kwam met hem in aanraking nadat hij naar de omgeving van Enschede was geëvacueerd.

Het RKD heeft een project Belgische vluchtelingen in Nederland 1914-1918 gestart (webpage), waarmee zij een zo volledig mogelijke inventarisatie tot stand willen brengen van Belgische kunstenaars die als vluchteling in Nederland verbleven. Daarnaast zal in een uitgebreid artikel aandacht worden geschonken aan de artistieke en sociale context, de onderlinge contacten tussen Nederlandse en Belgische kunstenaars, en de betekenis van de ballingschap voor het leven en werk van de afzonderlijke kunstenaars. Op mijn vraag of zij ook aandacht zouden besteden aan (tuin)architecten heb ik tot heden nog geen antwoord ontvangen. Ik vrees van niet.

Om die reden lijkt het mij wel interessant eens in Cascade-verband te kijken of we naast Van der Swaelmen en Juchems meer tuinarchitecten kunnen vinden die deze tijd in Nederland doorbrachten en wat deze tijd voor hun werk en maatschappelijk leven heeft betekend.

Belgenmonument Amersfoort van bovenaf  Bron: www.forumeerstewereldoorlog.nl

Jan heeft ons op de weblog van 20 augustus van dit jaar al eens geconfronteerd met het Vluchtoord Nunspeet en de tuintjes voor de slaapbarakken in dat kamp. Maar wat is er meer bekend van tuintjes en parken die door deze Belgische (maar misschien ook Duitse, Franse?) vluchtelingen in Nederland werden aangelegd?

Waar moeten we zoeken, wat zijn de bronnen?
Tijdschrift Katholieke Illustratie
Belgenmonument Amersfoort
Vluchtoord Ede, Gouda, Nunspeet, Uden
Het Nieuwe Instituut (voorheen NAi)
en veel meer, surfen maar! Het zou een interessante publicatie kunnen worden. CO

De resten van het vluchtoord Ede met het Belgenmonument Bron: www.wereldoorlog1418.nl

Gezigt van de Thuyn van den Wel Ede Gestr. Heer Reijnier de Klerk geleegen 1/4 uur gaans bezuyden Batavia aan de Westzyde van den Molenvlietsedijk aan de agterzijde (ca. 1778), Johannes Rach.  Bron: www.atlasofmutualheritage.nl.

Op de dag van de man van overzee even een overzeese tuin en wel die bij het huis van gouverneur-generaal Reinier de Klerk te Batavia. Meer over dit huis, de Klerk en zo valt te lezen in het KNOB artikel Het huis Reinier de Klerk, een voormalige buitenplaats in Jakarta van Cor Passchier (PDF, Bulletin KNOB 104-6 (2005)).

Om in te zoomen en verder de wereld rond te kijken, zie Atlas of Mutual Heritage.
Jan Holwerda

Nagekomen: Bataviase Thuynen en o.a. De Klerk komen ook naar voren in Adrienne Zuiderweg, ‘Lustwaranden van aanminnelyken zwier’, Bataviase Thuynen, Cascade bulletin voor tuinhistorie 19-1 (2010), p. 23-34 (PDF). Johannes Rach wordt ook naar voren gebracht in Carla Oldenburger-Ebbers, Buitenzorg bij Batavia en omliggende tuinen, Cascade bulletin voor tuinhistorie 8-1 (1999), p. 6-19 (PDF).

Het Gezigt van de Tuÿn van achtern af te zien van Zÿn HoogEdelheÿd den HoogEdelen GrootAgtbaaren Heer Reÿnier de Klerc Leggende opde Wegt van Moole Vlied even Buÿten Batavia (ca. 1778), Johannes Rach.  Bron: www.atlasofmutualheritage.nl.

Gezigt van de Thuyn van den Wel Ede Gestr. Heer Reijnier de Klerk geleegen 1/4 uur gaans bezuyden Batavia aan de Westzyde van den Molenvlietsedijk aan [’t O?] Front (ca. 1778), Johannes Rach.  Bron: www.atlasofmutualheritage.nl.

Aerial view of Boughton Estate (1715/25).  Bron: www.boughtonhouse.org.uk

Wie heeft informatie over Leonard van der Meulen/Meulan, overleden in 1717 in Warkton, Engeland? Van der Meulan/Meulen heeft gewerkt aan Boughton Estate, Northamptonshire in 1685. Eerder was hij betrokken bij het droogleggen van The Fens (Bedfordshire Levels).

Dr. Ann Benson, een Engelse tuin- en landschapshistorica, doet onderzoek naar Leonard van der Meulan en probeert te achterhalen of Van der Meulen inderdaad in Nederland is geboren en in de 17de eeuw naar Engeland is gegaan. Zij vermoedt dat hij in Nederland al ervaring had opgedaan met landmeten en droogleggen. In het boek De tuinen van Willem en Mary van D. Jacques en A.J. van der Horst wordt Van der Meulen aangeduid als Nederlander (p. 157).

Is iemand de naam Leonard van der Meulen tegengekomen? Weet iemand of hij in Nederland is geboren (zo ja, waar en wanneer) en of hij in Nederland heeft gewerkt?
Lenneke Berkhout

Plan of the Gardens, Plantations etc at Boughton in Northamptonshire the Seat of his Grace the Duke of Montague (1715/25), uit Vitruvius Britannicus van Colen Campbell  Bron: www.albion-prints.com

De Koninginnetuin van Paleis Het Loo tot 2013.

De renovatie van het westelijke deel van de Benedentuin is twee weken geleden gestart. Begin dit jaar zijn de Koninginne- en Koningstuin gerenoveerd. Eerdere berichtgeving vind u onder 18 feb, 26 feb, 7 mrt en 1 mei. Nu even terugkijken met materiaal van Willem Zieleman/Renske Ek/Paleis Het Loo, en dan m.n. naar de vormgeving.

Detail van de Koninginnetuin, uitsnede uit plattegrond van Van Staden.

De noodzaak tot renovatie was aanleiding tot hernieuwde analyse van de eerder gebruikte en later opgedoken historische bronnen. Van Asbeck, restauratiearchitect in de jaren 1977-1984, heeft toentertijd gekozen voor een invulling die toch wel afweek van hetgeen de ook toen gebruikte plattegrond van Van Staden laat zien. De plattegrond van bv de Koninginnetuin laat veel meer steen/steenslag zien dan in de gereconstrueerde tuin tot 2013 naar voren kwam. Deze tuin van Van Asbeck kende vrij hoge, brede, compacte buxusvormen. Hernieuwde analyse van de plattegrond bracht naar voren dat de vormen niet uit massief groen bestaan, maar uit steenslag met groene omlijstingen. Een afbeelding als die van Allard bevestigt de aanwezigheid van smalle, lage haagjes (de vormen worden niet bevestigd).

De Koninginne Tuin met ´t Groene Kabinet en de Oranjerie, van Achteren te zien, C. Allard.

Het beeld vanaf 2013 is er dan ook een met veel minder compact groen, met lage, smalle haagjes en meer wit grind en zwarte (correctie; eerder schreef ik blauwe) en rode steenslag.
Jan Holwerda

De Koninginnetuin van Paleis Het Loo anno 2013.

Nogmaals de Koninginnetuin van Paleis Het Loo anno 2013.

Perkhekjes op uitsnede van foto met mozaïekperk in voormalige tuin in Veghel.

Afgelopen donderdag, op het Cascade mini-symposium, dropte ik in m’n presentatie de vraag ‘hoe heten die dingen?’. Perkhekjes is een benaming die ik ken. Onze oosterburen spreken o.a. over Beeteisen. Maar er zijn meer namen. Hoe staan die hekjes, de afscheiding tussen bloembed en gras, in bv de catalogi van rond 1900?

Rotspartij op uitsnede van foto van voormalige tuin in Veghel.

Ook liet ik een uitsnede uit een foto met een ‘rotspartij’ zien. Het deed me denken (maar was en is verder niet ter zake doende) aan een prent in een boek van een Duitser in VOC dienst die naar de Oost ging en ook China bezocht. Een omschrijving, want ik kon toen niet op de naam komen. Nu wel: Joan Nieuhof, Het gezantschap der Neêrlandtsche Oost-Indische compagnie… (1655, online). Meer over Joan Nieuhof op wikipedia.  JH

Rotspartij in China in Het gezantschap der Neêrlandtsche Oost-Indische compagnie… (1655) van Joan Nieuhof.

Ook in het studiejaar 2013-2014 zullen aan de Rijksuniversiteit Groningen het theorievak ‘Historische Buitenplaatsen en landgoederen: een introductie’ en de mastermodule ‘Historische buitenplaatsen en landgoederen: onderzoeksseminar’ gebracht worden. Opnieuw door bijzonder hoogleraar Yme Kuiper, universitair docent Elyze Storms-Smeets en gastdocenten. Het eerstgenoemde bachelorvak zal ook als open colleges worden opengesteld en is daarmee toegankelijk voor derden.

Meer info in de download van de brochure en de download van de studiehandleiding (met details als data, onderwerpen, (gast)docenten, literatuur e.d.)

Personen van buiten de RUG kunnen zich voor dit vak aanmelden in de vorm van open college. De kosten hiervoor bedragen € 300. Opgave geschiedt via het invullen van een hier te vinden formulier. Vermeld op dit formulier de vakcode LKA024B10. Vaknaam: Historische buitenplaatsen en landgoederen.

Te huur tot een mo.que prys en ook ten spoedigste kan worden aanvaard, een extra plaisante en zeer net gesitueerde hofsteede, genaamd De Bilt, met deszelfs moderne Heeren Huizinge, Tuinmans Wooning, ruim Koetshuis en Stallinge, met eenige Kampen Weiland, staande en gelegen aan het alleraangenaamste van de Heeren Weg, tusschen Velzen en de Zandpoort. Addres by de Makelaars C. Twisk en Zoon, te Amsterdam, en te Velzen by den Architect Michel, op Beekestyn, en by D. Geikerma, Mr. Timmerman. Uit Amsterdamse courant van 24-04-1788.

In de Amsterdamse courant en de Oprechte Haerlemsche courant van 24-04-1788 komt bovenstaande advertentie voor. Met een zetfout, den architect Michel ipv Michael. Zo’n advertentie vind je op kranten.kb.nl dus niet met een zoekactie met de correcte naam, daar loop je tegenaan (en als je nog eens Beekestyn schrijft…).

Hofsteede De Bilt aan de Heeren Weg tusschen Velzen en de Zandpoort betreft het voormalige Huis ten Bildt aan de noordzijde van Sandpoort Noord. In 1788 zet de toenmalige eigenaar Harmen Jan van de Poll Huis ten Bildt te koop. Nadere informatie is blijkbaar te verkrijgen bij o.a. Michael. Die woont dan in de Architects Wooning op het iets noordelijker gelegen Beeckestijn (als op de overbekende kaart).
In 1791 koopt Michael het tussen Beeckestijn en Huis ten Bildt gelegen Roos en Beek. Het deel ten zuiden van de Biezenweg verkoopt hij een jaar later. Het deel ten noorden van de Biezenweg is de locatie van zijn kwekerij Roosenstein.

De onderstaande kaart (minuutplan 1830-1850?) laat genoemde locaties zien. Van noord naar zuid, langs de Heeren Weg zijn dit:
– bovenin BeekenStijn met westelijk (links) de Architects Wooning;
– midden RoozenStijn en RoozenBeek;
– daaronder het overbos van Huis ten Bilt (westelijk van de Heeren Weg), dit zal de aanleg van J.D. Zocher jr zijn, in 1844 schrijft P.J. Lutgers dat het ongeveer 20 jaar geleden is dat Zocher voor een nieuwe aanleg zorgde (zie ook van toepassing zijnde Kadastraal Minuutplan);
– tot slot Huis ten Bilt (oostelijk van de Heeren Weg).

Jan Holwerda
Kaart groter / inzoomen via watwaswaar.nl

Bron: watwaswaar.nl