Spiraalpad Beekhuizen

Geplaatst op door
2


Kaart van een gedeelte van het Landgoed Biljoen genaamd Beekhuizen (detail).
Ontworpen en op den Steen gebragt door J. Willemse (1823)  Bron: Gelderland in beeld

De Gelderlander meldde deze week Oppepper voor Rhedense landgoederen en Spiraalpad in voormalig plezierpark Beekhuizen bij Velp komt terug.

Het betreft hier Landgoed Beekhuizen (Velp), Heuven (Rheden) en Rhederoord (De Steeg).
Het ‘doel van de operatie is om de oorspronkelijke opzet terug te brengen en ook de aankleding minder rommelig te maken. Zo zijn veel oude zichtlijnen dichtgegroeid. …zeker is dat het spiraalpad op landgoed Beekhuizen bij Velp in oude luister wordt hersteld … Het mooie van het pad: er zaten vroeger zestien plaatsen in waar je als wandelaar uitzicht had over de regio. Maar de meesten zijn dichtgegroeid.‘

Het bovenstaande detail uit de kaart van Beekhuizen door J. Willemse (1823) laat de 16 lanen/stralen zien en het zicht blijkt bv uit de onderstaande ets van de hand van Christian Henning (ca. 1790).

Meer lezen? Pak De aanleg van Biljoen en Beekhuizen in de tijd van J.F.W. baron van Spaen van Biljoen door U.M. Mehrtens en H.M.J. Tromp (Bijdragen tot het bronnenonderzoek naar de ontwikkeling van Nederlandse historische tuinen, parken en buitenplaatsen ; 14) erbij.  JH


Vue de la Montagne de Sapins a Biljoen (ca. 1790)
Links Chr. Henning, rechts J.G. Michaël Architect  Bron: Geldersch Archief

Tweetal artikelen over Frankendaal, door L.A. Springer

Geplaatst op door
Beantwoorden


Opmeting buitenplaats Frankendaal als tuinbouwschool Linnaeus (1873-1886)
L.A. Springer

Kees Beelaerts stuurde mij een tijd geleden scans van een tweetal artikelen uit Floralia jaargang 1935 (die had hij op de kop getikt). Om te delen met de Cascade weblog community. Sorry Kees, het heeft wat lang op de plank gelegen…

Frankendaal in de Watergraafsmeer bij Amsterdam – Een stukje tuinkunstgeschiedenis ; blz 1
Frankendaal in de Watergraafsmeer bij Amsterdam – De ruïne ; blz 1, blz 2

In een oudere weblog is al eens gewezen op de internet versie van een rapport over Frankendael door Lucia Albers. In Cascade Bulletin 2006, nr 2 stond ook al het artikel ‘Wat krijgt Amphitrite in haar hand? De restauratie van de fontein van Frankendael’ en reacties in de weblog van 14 sept 2006.


Frankendael.  Bron: Google Earth
Aan onderzijde loopt de Middenweg.

PHB kan voort?

Geplaatst op door
Beantwoorden

In okt 2008 tijdens de middag Platform Groen Erfgoed deelde Hein Krantz, directeur van de Stichting Particulier Historische Buitenplaatsen, mede dat het ministerie van LNV voornemens is om de subsidie aan en via PHB met ingang van 2010 te stoppen.

In begrotingsstaten LNV voor 2009 wordt gesteld:
De regeling Behoud en Herstel van Historische Buitenplaatsen is toe aan herziening. Het betreft een regeling die in het verleden is ingesteld maar gelet op de veranderende verhoudingen m.b.t. verantwoordelijkheden tussen overheid, burgers en bedrijfsleven toe is aan herijking. Er is een relevante verlaging van dit subsidie-instrumentarium voorzien omdat in toenemende mate van landeigenaren mag worden verwacht dat zij zelf meer verantwoordelijkheid nemen voor het behoud en herstel van buitenplaatsen. Uitfasering van de regeling is voorzien met ingang van 2010.

1 dec 2008 ontving de vaste commissie voor LNV een afschrift van de brief van minister Verburg aan de Stichting Particuliere Historische Buitenplaatsen. Met o.a.
Ik realiseer mij dat eigenaren toenemende moeite hebben om buitenplaatsen en landgoederen rendabel te houden. Dit neemt niet weg dat de verantwoordelijkheid voor het behoud van de buitenplaats bij de eigenaar ligt. Eigenaren zullen zelf meer verantwoordelijkheid moeten nemen om landgoederen rendabel te maken, bijvoorbeeld door opbrengsten van het gebruik van gebouwen te gebruiken om het landgoed en groene monumenten te onderhouden.

En nu meldde afgelopen week een aantal hele korte internet-berichtjes dat bijna de gehele Tweede Kamer het niet met de minister eens is. Verburg zegde toe opnieuw naar de regeling te zullen kijken. Wel zei ze dat die effectiever moet worden dan nu het geval is.

De berichtkoppen waren zwart-wit: ‘Toch rijksgeld voor historische buitenplaatsen’, ‘Afschaffen subsidie buitenplaatsen van de baan’ en ‘Steun buitenplaatsen blijft’. Maar de toezegging ‘opnieuw naar de regeling te zullen kijken’ klinkt toch even softer. JH

Call for Papers

Geplaatst op door
Beantwoorden

Call for Papers: International Summer School Cultural Landscape. July 6th – 14th, 2009. Schloss Dyck.
Deadline: 28.02.2009


Gezicht in het park van Schloss Dyck.  Foto: Oldenburgers Historische Tuinen.

Het Department of Art History van de Heinrich Heine University in Düsseldorf organiseert samen met Foundation Schloss Dyck (ons welbekend van de Jubileum excursie (zie de weblogs van 18 en 29 juni 2007 en de fotoreportage van de Rheinland-excursie op de website) een internationale summer school xe2x80x9con the topic Cultural Landscapexe2x80x9d.

(in de aankondiging staat te lezen):
Gepland zijn:
– Discussions of the participants’ research and projects;
– Workshops (issues: basic texts on cultural landscape, landscape history as a cultural landscape history, landscape painting, landscape architecture, garden management) led by experts;
– Excursions (Rhineland and the Ruhr region).

The call for papers is aimed at exam candidates, postgraduates and young scientists, preferably from the subjects of art history (aesthetic perception of nature; garden history), landscape architecture, history (environmental history, agricultural history) and geography.
Of the participants, the willingness to present their research work and to prepare an assigned topic unit (unit length: 30 minutes) for a workshop is expected.

Working languages: English, German

Accommodation expenses are borne completely, traveling costs proportionately.

Please submit a 1-page abstract of your research work and a short CV by February 28th, by post or by email to:
Jun.-Prof. Dr. Stefan Schweizer, Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf, Seminar für Kunstgeschichte. Geb. 31.21, Ebene 04. Universitätsstraße 1. 40225 Düsseldorf.
studienkurs_dyck@gmx.de

Eerste Studie op Locatie

Geplaatst op door
5


De opbouw van het ‘waterwerk’ bij de Rustplaatsen (2009)
Foto: Robert Jan Nieuwland

Vrijdagmiddag 16 januari 2009 vond de eerste Studie op Locatie (SOL) plaats, in de tuin van paleis Het Loo, Apeldoorn.

De Casus was de navolgende: in de zomer van 2003 werden de restanten blootgelegd en archeologisch bestudeerd van een klein complex op en ter weerzijden van de middenas van Het Loo, vlak achter de colonnade, de huidige noordelijk afsluiting van de baroktuin. Dit bleken de fundamenten te zijn van de zgn ‘Rustplaatsen’ die de afsluiting vormden van de tuinen van paleis Het Loo, aangelegd door koningstadhouder Willem III, midden jaren negentig van de 17de eeuw (1693-1697), kort na de aanleg van de boventuin.

Na uitvoerig onderzoek en documentatie werd overlegd hoe met het aangetroffen complex om te gaan: (opnieuw) afdekken met zand, conserveren en in het zicht houden van de fundamenten of reconstructie van het verdwenen opgaande werk met behoud van de aangetroffen substantie.
De Rijksgebouwendienst, verantwoordelijk voor de bouwkundige instandhouding van PHL, museum PHL, de archeologische dienst van de gemeente Apeldoorn en de RACM werden het eens met de keuze om in dezelfde lijn als de restauratie van paleis Het Loo en de heraanleg van de baroktuin, het laat 17de-eeuwse voorkomen van de rustplaatsen te reconstrueren.

Na verkregen vergunningen en laatste archeologische werkzaamheden zijn de werkzaamheden daartoe in december j.l. gestart en thans in volle gang. In het komende voorjaar zal de bouw worden opgeleverd en de opening, als laatste afsluiting van de herstelde baroktuin, wordt voorzien eind juni 2009, wanneer zal worden gevierd dat paleis en tuinen van Het Loo 25 jaar geleden (1984) na restauratie voor het publiek werden geopend.

Ik hoop dat SOL deelnemers willen reageren met ervaringen, gedachten, vragen en wat al niet meer.  JH

Zie ook de eerder weblog van 13 maart 2006


Gezicht der Rustplaatsen, en nieuwe veranderingen te zien van achteren over den
Generalen Tuin, uit Conspectus novi praetorii ex accurata delineatione Jacobi
Romani ; Petro Schenk, sculptore, Petrus Schenk & Jacob Roman (1702)
Bron: geheugenvannederland.nl

Vestingwerken van Nijmegen

Geplaatst op door
2


Afbraak van de vestingwerken, met op de achtergrond de Kronenburgertoren en de spoorbrug (1879)
Rudolphus Lauwerier  Collectie Museum Het Valkhof (bron / groot)

Afgelopen zondag de tentoonstelling Lauwerier en Korfmacher in Valkhofmuseum te Nijmegen bezocht (even een uurtje, lang leve museumjaarkaart).

Een tentoonstelling met 65 foto’s, aquarellen en schilderijen van twee Nijmeegse kunstenaars, de amateur-schilder Rudolphus Lauwerier (1797-1883) en de fotograaf Gerard Korfmacher (1835-1914), die ieder de vestingwerken van Nijmegen voor of gedurende de afbraak vanaf 1874 vastlegden. Een tentoonstelling die iets biedt voor de geinteresseerde uit Nijmegen of omgeving en niet zo zeer tuinhistorische objecten kent. Dat wil zeggen, niet specifiek tuinhistorisch, maar toch wel leuk aangezien vestingwerken nogal eens de basis voor een reeks van tegenwoordige parken vormten. Zo ook in Nijmegen: Kronenburgerpark, Hunnerpark / ’t Valkhof, de Singels.

Na aanname van de nieuwe Vestingwet in 1874 volgde voor o.a. Nijmegen opheffing van de vestingstatus. Eindelijk mocht Nijmegen uit z’n wallen breken. In 1876 begon de afbraak en deze werd vier jaar later voltooid. Rond 1875, kreeg Korfmacher van het Nijmeegse gemeentebestuur de opdracht om een serie foto’s van de vestingwerken te maken. In dezelfde periode, vooral tussen 1876 en 1880, maakte Lauwerier meerdere aquarellen en schilderijtjes die de sloop van de Nijmeegse vestingwerken als onderwerp hadden. De Lauwerier veroorloofde zich overigens wel regelmatig artistieke vrijheden, maar het zijn juist zijn werken die een beeld van de afbraak en de schaal daarvan bieden.  JH

Zie ook Ivens foto’s, weblog 8 apr. 2007.


Afbraak van de buitenpoort van de Hezelpoort, met op de achtergrond de Kronenburgertoren (1876)
Rudolphus Lauwerier  Collectie Museum Het Valkhof (bron / groot)

Grotten van Vredenoord (Den Haag) en Backershagen (Wassenaar)

Geplaatst op door
Beantwoorden

De laatste Cascade Nieuwsbrief vermeldde een nieuwe webpage (digitale) Rapporten. Ik was natuurlijk nieuwsgierig wat Jan allemaal bij elkaar had geharkt en stootte toen op een bouwhistorisch rapport van de buitenplaats Vredenoord (Rijswijk, nu Den Haag), door Bureau GVBarchitecten. Uit het artikel van Ronald van Immerseel (zie Cascade Nieuwsbrief 19, punt 5) blijkt dat er twee kaarten van Vredenoord bekend zijn, de eerste uit 1801, door landmeter A. Tollus (part. coll.) en de tweede (een opmeting) uit 1826, het jaar waarin H. van Berckel eigenaar wordt (zie FA Van Berckel, GA Delft).

Daar ik het artikel uit De Woonstede al kende, was ik vooral nieuwsgierig wat het rapport van GVBarchitecten nog had toe te voegen. Daar vond ik een notitie (behorend bij het rapport) over de grot van Vredenoord. Ik ken hem niet, maar vroeg me wel direct af of de grot van Vredenoord iets met de grot van Backershagen (Wassenaar) heeft te maken, aangezien beide grotten nogal op elkaar lijken, althans in de vorm waarin ze aan ons zijn overgedragen.


Vredenoord  Foto: GVBarchitecten
Backershagen  Foto: Bureau OHT

Uit welke tijd dateren deze grotten?
In de grot van Vredenoord is een natuurstenen blok waarop is ingekrast 1876 (of 1870?). Op de kadastrale minuut van Vredenoord uit 1819 staat de grot niet aangegeven; de eerste keer dat dit wel is gebeurd, is op de Top. Kaart van 1890.
De grot van Backershagen is voor het eerst aangegeven op de kadastrale minuut van 1822.
Op het eerste gezicht is er dus geen overeenkomst in bouwtijd. Misschien dan de zelfde tuinarchitect? Op beide buitenplaatsen heeft wel Zocher jr. gewerkt, maar de grot op Backershagen was al gebouwd vóór dat Zocher jr daar kwam werken.

De grot van Backershagen is onlangs geconsolideerd; met de grot van Vredenoord ligt dat ook in de bedoeling (of misschien ook al gebeurd?).
Het raadsel is nog niet opgelost. Wie weet er meer van dergelijke grotten in Nederland, zodat de vraag misschien toch door iemand kan worden beantwoord?  CO

Restauratie en consolidatie op Backershagen (Wassenaar)

Geplaatst op door
4


Hermitage / schelpengrot van Backershagen (Wassenaar)
Foto: J.S.H. Gieskes

In 2007 kwam in opdracht van de raad van de gemeente Wassenaar een lijst van objecten als tuinmuren, zuilen, grenspalen, hekwerken van verschillende landgoederen, pergola, gedenkbank enz. tot stand. In het totaal een 30-tal objecten. Deze lijst leidde tot een voorziening ‘onderhoud restobjecten monumenten’.

In 2008 leidde dit tot het consolideren van de hermitage / schelpengrot en restaureren van de keermuur van de historische buitenplaats Backershagen (westelijk van de N44 van Wassenaar naar Den Haag; daar waar die tuinkoepel op een heuvel staat).


Hermitage / schelpengrot voor consolidatie, en keermuur voor restauratie

In 1772 werd Backershagen uitgebreid en kwam er een aanleg volgens de laatste mode tot stand, in de vroege landschapsstijl of Anglo-chinese stijl. De hermitage of schelpengrot, in een geaccidenteerde aanleg met slingerende waterpartijen (beken, geen vijvers), maakte daar deel van uit. En op een verder opgehoogde duinheuvel werd de nu nog bestaande tuinkoepel gebouwd.

Vanaf 1846 wordt Backerhagen onderdeel van de landgoederen van prins Frederik. De Duitse tuinarchitect C.E.A. Petzold werkte later aan de eenwording van de landgoederen; o.a. door de Ümfahrungsweg. T.b.v. deze weg was op Backerhagen een damwand met keermuur bij de ‘Hooge Koepel’ noodzakelijk. En het was de Duitse architect H.H.A. Wentzel die het in decoratieve baksteenarchitectuur uitgevoerde ‘kunstwerk’ ontwierp.

De keermuur werd hersteld door o.a. het aanbrengen van prefab betonnen elementen tussen de nieuw aan te brengen damwand (aan de heuvelzijde) en de keermuur, het verbeteren van de fundering en het vervangen van verkeerde stenen uit eerdere restauraties door een handvormsteen die oorspronkelijk toegepast is en nieuw gesneden voegwerk.

Bij de hermitage zijn de consoliderende maatregelen o.a. dat de bovenzijde van de schelpengrot werd aangevuld met metselwerk, duinzand en mos. Bovendien werd ander los en gescheurd metselwerk waar nodig hersteld en gevoegd en werd graffiti in de grot verwijderd.  JH


De keermuur met het schiereiland van de hermitage / schelpengrot op de achtergrond
Foto: J.S.H. Gieskes


De mosheuvel op het geaccidenteerde schiereiland met de hermitage / schelpengrot
Foto: J.S.H. Gieskes

Cultuurmonumenten van Natuurmonumenten

Geplaatst op door
Beantwoorden

Onze Cascade-vriendin Sandra van Lochem heeft de volgende tip:

Nu te koop met korting (van 42,95 voor 14,95), het prachtige boek van Natuurmonumenten: Cultuurmonumenten van Natuurmonumenten, met vele prachtige fotoxe2x80x99s van o.a. landgoederen en buitenplaatsen van Natuurmonumenten. Te koop bij de bezoekerscentra van Natuurmonumenten en via de website van Natuurmonumenten

Een mooi fotoboek, waarin dit keer niet de natuur centraal staat, maar de cultuurhistorie van 25 gebieden van Natuurmonumenten. De besproken gebieden liggen verspreid over heel Nederland. Het boek bestaat vrijwel geheel uit kleurenfoto’s, met een begeleidende korte tekst. Onderwerpen zijn huizen, landgoederen, molentjes, forten, maar ook sporen van menselijk ingrijpen in het landschap zoals veenafgravingen, beukenlanen en karrensporen. Voorin het boek staat een essay van twaalf pagina’s van Frans Bosscher over de geschiedenis van het Nederlandse landschap.

IJsvermaak

Geplaatst op door
5


Wintergezicht in de Wildtbaan op Twickel, Buyssant (1794) (groot)  Bron: Twickel

Met al die kou en dat ijs kijk je iets anders naar sommige beelden waarop je gewoonlijk ‘iets van tuin of park’ hoopt te zien. Nu heb je even meer aandacht voor bv het wintervermaak dat wordt afgebeeld. ‘Wintergezicht in de Wildtbaan op Twickel’ van Buyssant (1794) kun je zien als verbeelding van de vroege landschapsstijl, maar je kunt het ook gewoon zien als ijsvermaak. Een zwierende schaatser, een ander die aarzelend de eerste strepen zet, een slee klaar voor gebruik, iemand (in de achtergrond) die plat gaat en rechts (aan wal) wild dat een blik waagt.

Een ander beeld is Kasteel Zuylen. Minder park of tuin, maar koud!!

Verwijs in reacties naar meer beelden…
Criteria? Wintervermaak, maar ook historisch groen. Dus verwijzen naar schilders als bv Hendrick Avercamp is te gemakkelijk; hoe mooi zijn werken dan ook zijn.  JH


Huis te Zuilen in de winter (ca. 1670), Allerd van Everdingen (groot)  Bron: Slot Zuylen