Japanse Tuin van Clingendael.  Foto: Joost S.H. Gieskes.

Marguerite Mary barones Van Brienen van de Groote Lindt (1871-1939), veelal freule Daisy genoemd, kreeg vanaf 1903 het levenslange vruchtgebruik van het landgoed Clingendael en de aangrenzende buitenplaats Oosterbeek.

Freule Daisy had vanaf haar jeugd intensieve contacten met de hoogste kringen rond het Britse hof. Veelvuldig kwamen haar Engelse vrienden (‘the Edwardians’) op Clingendael logeren. De freule sprak meer Engels dan Nederlands. Vrijwel zeker door deze contacten kreeg zij belangstelling voor Japanse tuinen, die destijds in Engeland populair waren. In 1911 maakte Daisy deel uit van een Engels/Oostenrijks gezelschap voor een reis naar Japan. Van daaruit liet de freule diverse tuinattributen naar Nederland verschepen, om bij terugkomst een tuin in Japanse stijl aan te leggen in een bosdeel van Clingendael. In 1913 was het paviljoen gereed, hetgeen te zien is aan de datum (9.7.1913) die de timmerman op de nok aanbracht, zie foto. Dit jaartal wordt door de gemeente Den Haag aangehouden als de gereedheidsdatum van de tuin.

9-7-1913 aangebracht door timmerman H. van Duyn.

Openstelling van de Japansche tuin van Clingendaal in 1914.
Leidsche Courant van 1 juli 1914.

Reeds in 1914 werd Clingendael met de Japanse tuin opengesteld voor het publiek blijkens een advertentie in de Leidsche Courant van 1 juli 1914 (zie de bijgevoegde kopie, een advertentie opgespoord door Jan Holwerda).

Op 27 april 2013 wordt het honderdjarig bestaan van de Japanse tuin gevierd met een ‘Japan festival’, met langs de oprijlaan veel opgestelde Japan-gerelateerde kraampjes, demonstraties Japans zwaardvechten, Japanse trommelaars, Japanse fluitmuziek en, nader te bepalen, een lezing in Huys Clingendael over Japanse tuinen. Tevens wordt een gratis brochure in vijf talen (Den Haag afficheert zich als ‘Internationale Stad aan Zee’) uitgereikt.

De Japanse tuin van Clingendael, uniek voor Nederland, maar met een ‘English touch’.
Joost S.H. Gieskes

Na de schuurlezing tuinarcheologie, na Heerlickheit Montfort, met het onderwerp tuinarcheologie op de RTC in het vooruitzicht, nu een digitale special over tuinarcheologie.

Naerdincklant Special is het periodiek van AWN Naerdincklant – Archeologie Gooi en Vechtstreek. Het verschijnt drie tot vier keer per jaar en bevat artikelen over de regionale archeologie, over archeologie in algemene zin en over de hulpwetenschappen van de archeologie. Naerdincklant Special 2013-01 gaat over tuinarcheologie:
– Schaarse voorbeelden van tuinarcheologie, Kees Beelaerts van Blokland
– Levend erfgoed op historische buitenplaatsen:een interview met Kees Beelaerts van Blokland, Anton Cruysheer
– Tuinarcheologie van de (verdwenen) buitenplaatsenin de Vechtstreek, Petra Doeve
– De tuin van het Huis te Ankeveen, Anton T.E. Cruysheer
– Scherven van Zwanendrift, Leo den Hollander en Sander Koopman
– De Archeologie van Petersburg: Schijn noch Schaduw?, Anton T.E. Cruysheer
– Een archeoloog voor de klas: interview met John van der Sar, Sander Koopman

Download hier.

Soms wordt mooi nog veel mooier! Een maand of 6 geleden ‘passeerde’ in een weblog de Geometrische kaart van de Hofstede Elswout (1812) van Hendrik van Zutphen (zie bericht). En nu komt het onderstaande binnenvallen. Geweldig!  JH

Een in meerdere opzichten bijzondere en belangrijke kaart van buitenplaats Elswout in Overveen uit de collectie van het Noord-Hollands Archief is onlangs op spectaculaire wijze gedigitaliseerd door Picturae. De afmetingen van de kaart uit 1812, gemaakt door de landmeter Hendrik van Zutphen, zijn maar liefst 2,5 bij 2,15 meter! De kwaliteit van de scan is dusdanig dat diverse details die tot nu toe met het blote oog niet te zien waren, nu voor het eerst zichtbaar én leesbaar zijn.
Het Noord-Hollands Archief is trots op de digitalisering van deze kaart in het bijzonder en het beheer van het huisarchief van de buitenplaats én de kaartencollectie van Elswout in het archief van Staatsbosbeheer in het algemeen. Graag vestigen wij eens de aandacht op de archieven van deze bijzondere buitenplaats en daarom nodigen wij u van harte uit voor een informatieavond op maandag 25 maart aanstaande in de Janskerk, het publiekscentrum van het Noord-Hollands Archief in Haarlem. Op deze bijzondere avond wordt het resultaat van de digitalisering voor het eerst getoond en laten diverse sprekers uit verschillende vakgebieden hun licht schijnen over deze buitenplaats.
De kosten voor deze avond (inclusief consumpties) bedragen €4,-. Vanwege de beperkte ruimte is aanmelden verplicht. Dit kan via de website van het Noord-Hollands Archief of tel. 023-5172700.

Het programma van de avond is als volgt:
19.00  Ontvangst met koffie/thee
19.30  Welkomstwoord & korte inleiding, door Alexander de Bruin, hoofdconservator van de Topografisch Historische Atlas Noord-Hollands Archief
19.50  Toelichting op de digitaliseringstechniek door digitaliseringsbedrijf Picturae
20.15  Materiële staat en conditie van de originele kaart, door Frederike Leffelaar, senior conserveringsadviseur Noord-Hollands Archief
20.40  Belang van de kaart voor de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur, door Christian Bertram, onderzoeker en docent geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur en architectuurgeschiedenis
21.05  Het oude en nieuwe Elswout, door Inger Groeneveld, architectuur- en interieurhistorica
21.30  Afsluitende borrel in het Archiefcafé

   
Bloemen in fles, Dirck de Bray, 1674 (links)
Vier studies van roze en blauwe bloemen, Elias van Nijmegen, 1677 – 1755 (rechts)
Beeldbank Rijksmuseum, Amsterdam.

Het Rijksmuseum, Amsterdam wil de beschrijvingen van bloemen en planten, afgebeeld op tekeningen en prenten in zijn collectie, verbeteren en roept daarbij uw hulp in.

Hier vindt u enkele voorbeelden van prenten:
* Bloemen in fles, Dirck de Bray, 1674
* Vier studies van roze en blauwe bloemen, Elias van Nijmegen, 1677 – 1755

We zouden graag uw mening willen horen betreffende drie punten:
* Hoe zou u de twee bovenstaande prenten beschrijven? Valt er iets bijzonders te zeggen over de prenten, wat u in de beschrijving op zou nemen?
* In het algemeen, welke termen zou u gebruiken om afbeeldingen van bloemen en planten te beschrijven? Welke categorieën zou u belangrijk vinden in zulke beschrijvingen (e.g. soort, wetenschappelijke naam, symbolische interpretatie, bibliografie, etc.)?
* Welke bronnen gebruikt u, als experts, om planten en bloemen op te zoeken?

Op het moment ontwikkelen wij een annotatie programma welke het verzamelen van beschrijvingen van prenten ondersteunt. U kunt de applicatie Accurator uitproberen (de 1ste maal even registreren, navolgende keren aanloggen met de door u opgegeven gebruikersnaam & wachtwoord).
Op- en aanmerkingen op het programma zijn van harte welkom.

Namens het projectteam, Guus Schreiber, VU Amsterdam
commit-nl

De afgelopen maanden is veel werk m.b.t. de oprichting van de Vakgroep Groen Erfgoed verricht. Dit is gedaan door de verschillende werkgroepen, maar m.n. ook door de versterkte initiatiefgroep. De concepten voor de statuten, het huishoudelijk reglement, de gedragscode en de klachtenregeling liggen gereed. Het is de bedoeling deze op donderdag 21 maart toe te lichten (de gang naar de notaris kan daarna volgen).
Vervolgens moet een voorlopig bestuur van vier leden worden opgericht, leden worden ingeschreven en een eerste ledenvergadering worden georganiseerd. Op de eerste ALV van de Vakgroep Groen Erfgoed wordt dan het definitieve zevenkoppige bestuur gekozen door de leden van de vereniging.

Eventuele aanwezigheid bij deze belangrijke bijeenkomst (mijlpaal) van de Vakgroep Groen Erfgoed moet voor 15 maart a.s. worden gemeld. Doe dit dan bij voorkeur per mail: info@vakgroepgroenerfgoed.nl.
Kort voor de bijeenkomst ontvangt u dan de bovengenoemde stukken.

Donderdag 21 maart 2013, van 14.00 tot 16.30, Kinderdijkzaal van RCE, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort.

Thaumaturgus physicus Physicus sive Magia Universalis Naturae et Artis (1659),
P. Gaspare Schotto.

De titelpagina van Thaumaturgus physicus (1659) van Kaspar Schott laat een tafereel zien waarin een gekroonde figuur met zijn stok de tulpen in een achtkantig bloembed stukslaat. Achter hem staat een figuur in militaire uitrusting. Aan de andere kant van het  bloembed staat een landman met een staf het tafereel aan te zien. Ongetwijfeld heeft de afbeelding een moralistische strekking, maar ik vermoed dat er ook verwezen wordt naar een verhaal. Weet iemand welk verhaal dat is?
Leo den Dulk

Set of pruning tools (1575-1600); deels verguld en ingelegd met parelmoer.
Bron: The Metropolitan Museum of Art, New York.

Zondag 3 maart, 14.00-15:00 uur.
Museum Boerhave, Lange St. Agnietenstraat 10  2312 WC Leiden
Zie ook Salonlezingen.

Lezing rondom Leydse Weelde door dr. Erik A. de Jong: Vertumnus aan het werk: de ontwikkeling van tuingereedschap rond 1600.

Tuinieren kan niet zonder gereedschap en niet zonder techniek. Maar wat voor gereedschap was er eigenlijk, wat was de betekenis die eraan werd toegekend en hoe zijn bepaalde tuingereedschappen ontstaan? Wat zeggen ze over de relatie tussen natuur en kunst, tussen plant, tuin en mens in de wereld rond 1600? Aan de hand van Europese voorbeelden zal Erik de Jong laten zien dat een nieuwe oriëntatie ten opzichte van planten en tuinen, ook het gereedschap vernieuwde, dat zo van vitaal belang werd voor het ontstaan van tuincultuur in meest brede zin.

Foto: twitteraccount @TuinenHetLoo.

In november van 2012 kondigden de media de renovatie van de tuinen van Het Loo al aan. Twee weken geleden is de Buxus in de Koninginnetuin gerooid.

De Benedentuin, Konings- en Koninginnetuin zijn sinds de aanleg in de jaren tachtig nooit gerenoveerd en dringend aan groot onderhoud toe. Eind 2011 is bekend geworden dat het ministerie van OCW de nodige financiële middelen hiervoor beschikbaar stelt. Eerst worden de Konings- en Koninginnetuin onder handen genomen (2012-2013), daarna in twee etappes de Benedentuin (2013-2014 en 2014-2015).
Deze renovatie omvat o.a.:
– vernieuwing van de ondergrondse beregeningsinstallatie;
– vervanging van de grond;
– vervanging van de versleten hosthaliet-banden door cortenstaal;
– met moderne technieken uitzetten en verfijnen (lager en smaller) van de patronen in de parterres;
– vervanging van de Buxus door Ilex crenata ‘Dark Green’;
– naar nieuwe inzichten aanpassen van de beplanting.  JH

Foto: twitteraccount @TuinenHetLoo.

TuinTerTijd is gestart met de uitgave van een serie publicaties voor en over de tuin(kunst)geschiedenis. In deze reeks zullen tal van (deel)aspecten aan bod komen betreffende dit bijzonder veelzijdige vakgebied.
De serie heeft tot doel onderzoeksresultaten die in de loop der tijd zijn gepubliceerd te bundelen, in te zoomen op een specifiek tuinhistorisch onderwerp of op het leven & werk van een tuinarchitect. De serie wil een bijdrage en stimulans vormen voor het onderzoek naar de tuin(kunst)geschiedenis.
De reeks is bedoeld voor professionals in het vak (en die dat willen worden), eigenaren en beheerders van een historische aanleg en andere geïnteresseerden.

Het eerste deel uit deze reeks publicaties is onlangs verschenen en heet:
‘Johannes Montsche kon zelfs boomen planten daar nimmer boom en stond‘, door Arinda van der Does.
In deze uitgave wordt een uiteenzetting gegeven van datgene wat tot op heden over de achttiende-eeuwse tuinarchitect Johannes Montsche (1734-1799) bekend is, aangevuld met nieuw, vooralsnog inventariserend, onderzoeksresultaat. Gegevens over het leven van Johannes Montsche worden besproken en aangevuld. Vervolgens wordt ingegaan op zijn leertijd in Duitsland. Tenslotte op het mogelijke oeuvre van deze tuinarchitect; een anoniem, ongedateerd tuinontwerp voor Huis te Manpad in Heemstede wordt hier toegeschreven aan Johannes Montsche. En heeft Montsche inderdaad voor J.F.W. baron van Spaen van Biljoen gewerkt en welke buitenplaats bedoelt hij in zijn brief uit 1798? Vele vragen over zijn leven en zijn werk staan nog open, er zijn nauwelijks werken van hem bekend; deze uitgave wil graag een bijdrage en stimulans vormen voor nader onderzoek naar Johannes Montsche en de tuin(kunst)geschiedenis in het algemeen.
U kunt dit cahier bestellen via: info@tuintertijd.nl. Het omvat 34 pagina’s, is volledig in kleur en kost € 13,25 excl. verzendkosten.

Een volgend cahier is in voorbereiding en zal ‘De Rustieke Stijl in Nederlandse tuinornamenten’ behandelen, en wordt geschreven door Wim Meulenkamp.