INGEZONDEN
Wat planten ons leren; verleden en toekomst van educatief en wetenschappelijk groen erfgoed.
Platform Groen erfgoed, 4 maart 2015
RCE Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

13.00 uur Zaal open, inloop
13.30 uur Start, welkom door dagvoorzitter Luc Korpel
13.45 uur Welke toekomst heeft de hortus botanicus? door Renske Ek
14.15 uur Van arboretum tot stadspark door Beline Geertsema
14.45 uur Speakerscorner; aankondigingen en mededelingen
15.00 uur Pauze met koffie en thee
15.30 uur Ontluikend natuurbesef en de ontwikkeling van heemtuinen door Willy Leufgen
16.00 uur Volkstuinen in Zuid-Holland door Ellen Steendam
16.30 uur Afsluiting en drankje

Uitgebreide programmabeschrijving.
Aanmelden is noodzakelijk. U kunt dat doen door dit formulier in te vullen.
Tijdens het platform is er gelegenheid een relevante korte mededeling of oproep te doen in de speakerscorner. Wilt u van deze mogelijkheid gebruik maken, meldt u dit dan vooraf via groenplatform@cultureelerfgoed.nl.

Een winterexcursie is niet groen. Dat geeft meer ruimte aan zichtlijnen, rood en verhalen. De laatste twee kwamen uitvoerig aan bod. In een stad als Nijmegen, zo oud, met zoveel oude objecten, met zoveel geschiedenis en met een gids met zoveel verhalen, kan dat ook niet anders. De verhalen over de oude havens (vijver van Kronenburgerpark), de voormalige vestingwerken, de stadsuitbreidingen enz. schetsten een interessant beeld over de voorgeschiedenis en ontstaanswijze van de parken.
Geweldig dat we in de grot, Sint Jacobstoren en Nicolaaskapel konden. Iets meer ‘park’ had er in gemogen, het was meer rood dan groen, maar dat past ook in de geschiedenis van deze parken (en de lopende donjondiscussie: rood maakte plaats voor groen (1797) en nu misschien weer een stukje groen voor rood…).
Betere grotfoto’s en andere excursiefoto’s worden graag op webmaster@cascade1987.nl ontvangen.
JH

Meer lezen Valkhofpark:
Sandra Langereis, Breken met het verleden. Herinneren en vergeten op het Valkhof in de Bataafse revolutiejaren, Nijmegen 2010.
Hetty Petersen, Dolly Verhoeven (red.) e.a., Het Valkhof. 2000 jaar geschiedenis, Nijmegen, 2014.
W.A. Diedenhofen, Het Valkhofpark, in: Het Valkhof te Nijmegen, Nijmegen 1980, p. 109-122 (nog steeds hét artikel over de groene geschiedenis van het Valkhofpark).

Meer lezen Kronenburgerpark:
Mariëtte Kamphuis, Met levend materiaal. Copijn 1763-2013, Rotterdam 2014, p. 130-146.
Bijlage bij voorstel aan B&W Nijmegen voor aanpak Kronenburgerpark mei 2004 PDF

De grot in het Kronenburgerpark (1903)

Chalet van koningin Wilhelmina in het paleispark van het Oude Loo.  Foto: Jan Holwerda

Chalet en en tuintje van prinses Juliana (1920)  Bron: gahetna.nl

Een ieder kent het chalet in het paleispark van het Oude Loo wel, gebouwd in 1881-1882.
Toevallig kwam ik een foto uit 1920 tegen, met de beschrijving ‘Koninklijk Paleis Het Loo. Chalet en en tuintje van prinses Juliana’. De bosrand is op z’n minst weelderig te noemen, maar meer bijzonder is iets in het midden van de foto, op de voorgrond.

Na inzoomen wordt het duidelijk. Haast in de traditie van de vormsnoei achter Paleis Het Loo was ook hier sprake van vormsnoei, maar in een haast moderne vorm. Er staat een vormsnoei geknipt zitje bestaande uit een tafeltje en twee of drie zetels (of is de meest rechtse een wiegje?). Je kunt er allerlei kwalificaties aan hangen: passend bij de tijd, kitsch of geweldig. Wat u wilt.
Jan Holwerda

Meer over het chalet zelf en dat op Soestdijk valt te lezen in een artikel van Paul Rem, De chalets van koningin Wilhelmina in de paleisparken van Het Loo (1881-1882) en Soestdijk (1892), in Bulletin KNOB 110 (2011) nr 2, pp. 49-58. PDF

Zocher 1856  Bron: Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum

Googelend kwam ik bovenstaande Zocher tegen (groot). Een ontwerp uit 1856, in het bezit van Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum. Met dat gegeven bleek via Carla’s Zocher on line dat er een set van vier villatuinontwerpen/modeltuinen van J.D. Zocher jr.en L.P. Zocher bestaat. Allen met het jaartal 1856, een liggend in Wageningen UR.

Anita D. en Liesbeth M. bevestigden dit. Liesbeth  meent zich te herinneren dat de vier op een veiling in 1988 verkocht zijn en WUR er een aanschafte (groot); van de andere drie werd een zwartwit foto verkregen. Anita heeft de entry in de TUiN database iets gemakkelijker vindbaar gemaakt en het bovenstaande exemplaar van Cooper Hewitt ingelinkt.

Zocher 1856 Bron: TUiN database Wageningen UR

Ondertussen vond ik de derde in kleur op een website met veilingregistraties. Geveild (opnieuw?) in 2003. (groot)

Zocher 1856  Bron: arctnet.de

foto van, Zocher 1856 Bron: TUiN database Wageningen UR

Maar waarom hebben de Zochers deze set gemaakt? De roem was al groot, niets duidt op deelname aan een tentoonstelling of prijsvraag. Geeft het jaartal misschien een idee? Is het een voorbeeldset voor het een en ander? De laatste gedachte en het jaartal 1856 leiden tot Zochers ontwerp voor het Willemspark te Den Haag. Zou er een relatie tussen de twee zijn?
Overigens, niet Zochers ontwerp voor het Willemspark, maar dat van de Haagse stadsarchitect W.C. van der Waeyen Pieterszen werd uitgevoerd.
Jan Holwerda

Plan van den aanleg van het Willemspark te ’s Gravenhage, J.D. Zocher architect 1856 Bron: Haagse Beeldbank

Tuin achter een pand aan Over de Kelders in Leeuwarden  Bron: gerrit-vlaskamp.nl

OVERGENOMEN.
Op de kop af een jaar geleden hadden we een bericht van Nico K., over een zinken fontein en kunstrotswand te Leeuwarden.

‘Vlaskamp’ Aly laat nu op haar website gerrit-vlaskamp.nl de bovenstaande prachtige foto zien. Blijkt de tuin toch nog rijker te zijn geweest dan gedacht.

GETIPT.
Sietse tH informeert ons over de nieuwe Tresoar site: Fries Kaartenkabinet.

Het Fries Kaartenkabinet is de verzameling kaarten, kadastrale kaarten, bouwtekeningen en plattegronden uit de collectie van Tresoar uit de vijftiende tot en met de twintigste eeuw met een nadruk op de achttiende en negentiende eeuw. De kaartcollectie van voormalig Rijksarchief van Fryslân is destijds tot stand gekomen door kaarten te lichten uit de inventarissen. De afgelopen jaren zijn de kaarten en bouwtekeningen gescand. Met het Fries Kaartenkabinet brengt Tresoar de beschrijvingen van de kaarten uit de database en de scans van de kaarten en bouwtekeningen samen op een website. De verzameling van bijna 7.000 kaarten en bouwtekeningen moet in 2015 uitgroeien naar zo’n 10.000 kaarten.

Eerder was er de Kaartcollectie Tresoar, vervolgens Friesland op de kaart en nu Fries Kaartenkabinet. Alles doorbladeren wil je wel, maar zoeken geeft al een goede indruk. Zoek op bv Tuinen, Buitenplaatsen, State, Heremastate, Groot Terhorne.
Klik op de afbeelding, er onder verschijnt deze met een beschrijving; klik dan op de knop Detail, dan verschijnt de complete beschrijving en een window waar je kunt inzoomen en de afbeelding schermgroot kan bekijken.
JH

INGEZONDEN.
Onder de noemer kennisoverdracht is ook dit voorjaar de Cursus Cultuurlandschappen van Noord-Nederland aan de Rijksuniversiteit Groningen te volgen. Vanaf 13 maart 2015, zes collegemiddagen en drie dagexcursies. Over en door het Groninger wierdenlandschap, de open veenweidegebieden in het lage midden van Friesland, de gave beek- en esdorpen-landschappen van Drenthe en de fraaie duinlandschappen van de Waddeneilanden. Door landschapsspecialisten als Theo Spek, Meindert Schroor, Egge Knol en vele anderen.

Meer informatie kunt u hier en hier vinden of via Anne Wolff krijgen.

Detail van Gezicht op Winschoten, Herman Braak Hzn. (1854); zie hier onder

ZOMAAR (tegengekomen).
Een gezicht op Winschoten, vanuit het noordoosten, een aquarel door Herman Braak Hzn. uit 1854 (groot). Behalve dat de charme van de afbeelding je pakt, zijn het de theekoepels die het oog trekken. Het boven de bomen uitstekende grote witte huis was van de familie Freseman Viëtor. Op kadastraal minuutplan van Winschoten (ca. 1823) staat de grootste, meest vooraanstaande koepel al, in de OAT aangeduid als zomerhuis, met Berend Haitzema [Viëtor] als eigenaar.

De theekoepel bij Huize ‘De Burcht’ (Winschoten)

En als je de woorden Winschoten en theekoepel noemt, dat denk je gelijk aan de theekoepel bij Huize ‘De Burcht’ op het voormalige landgoed ‘De Oude Werf’. Deze is gebouwd in opdracht van Berend Haitzema Viëtor, waarschijnlijk kort nadat hij het landgoed in 1831 kocht. De koepel staat aan de Bovenburen, ter hoogte van de T-splitsing met de Oudewerfslaan. Het landgoed lag (ligt) op afstand ten noordwesten van de dorpskern, deze koepel staat dan ook niet afgebeeld op het bovenstaande gezicht op Winschoten.
Jan Holwerda

Een ansichtkaart uit de jaren 30 met dezelfde theekoepel.

INGEZONDEN.

Portret van een Tuin
alles heeft een tijd

Een film die in première gaat op het International Film Festival Rotterdam, op 23, 24 en 28 januari (zie hier).

In een eeuwenoude moestuin op een Nederlands landgoed werken een 85-jarige snoeimeester [Jan Freriks] en de tuinman aan de leibomen. Tijdens het snoeien hebben de mannen gesprekken over voedsel, het weer, de wereld en delen ze kennis op het gebied van groente en fruitteelt.

Te midden van vers omgeploegde aarde, fruitbomen in de boomgaard en weelderige druivenranken worden we deelgenoot van de passie, gedrevenheid en kennis die de essentiële ingrediënten vormen voor het succesvol onderhouden van een grote moestuin.
En van de noodzaak van geduld en relativering. Maar liefst vijftien jaar werkten ze samen aan de perenberceau. Zal hij dit jaar dan eindelijk gaan sluiten?

De snoeimeester is ondanks zijn hoge leeftijd onvermoeibaar en enorm bevlogen. Terwijl hij zich zorgen maakt over het verloren gaan van eeuwenoude kennis, stelt de jongere tuinman zich ten doel deze kennis en kunde over te nemen en door te geven.
Ondertussen verstrijken de seizoenen.
De tuinvrouw werkt aan de groentebedden, de citrusbomen verlaten hun winterverblijf en er is een ontmoeting met appelbloesemsnuitkever. Augustus vormt de apotheose met een schijnbaar oneindige oogst en een weelde aan kleuren, geuren en smaken. Terwijl de rust daarna langzaam terugkeert in de natuur, gaat het werk van de tuinman te midden van de vallende bladeren en de rijp op de takken gewoon door.

Alles heeft een tijd.
Zie ook www.portraitofagarden.com.