‘Project Teekening’ Oraniënstein (1783 Diez) – kopie S. Kampfer naar P.W. Schonck (Bron: Koninklijke Verzamelingen)
In De Nederlandse landschapsstijl in de achttiende eeuw van Heimerick Tromp staat een zwart-wit uitsnede uit een kopie van een ontwerp voor Oraniënstein (Diez) naar een origineel van Philip Willem Schonck (zie hier).
Contact met Duitsland (in 2012), omwille van een nieuwe scan voor het boek, leverde toen geen resultaat; ze konden de kopie niet vinden. Nu zie ik de ‘Project Teekening‘ van Schonck online, bij de Koninklijke Verzamelingen. Hoe mooi, het gehele ontwerp, in kleur. Linksboven staat: ‘copirt von Simon Kampfer 1783‘. Dat is ‘m dus, niet in Duitsland, maar in Den Haag. Kijk vooral zelf even online, om in te zoomen. Helemaal rechts is een menutje om de afbeelding te kantelen en/of op het volledige scherm te tonen; zie hier.
De bijbehorende beschrijving geeft aan dat het alleen bij een ontwerp is gebleven. ‘Toen Willem V in 1801 uiteindelijk zijn intrek nam in het slot liet hij de tuinen ontwerpen en aanleggen door F.L. von Sckell.’ Ook al was het een ontwerp voor een ‘woest en ledig leggende terrain‘, Schonck heeft het (vroeg) landschappelijke beperkt tot de vier perken, met ‘perkjes uijt het gazon irrigulier uijtgesneden‘ en ‘slingerpaaden‘. Lees vooral zelf de tekst in de rechteronderhoek. Zie verder ook de ontwerpen voor de boventuin van Het Loo, daar vanuit de toen bestaande aanleg, met handhaving van meer (zie hier) of minder (zie hier) van die oude aanleg. De invulling met de berceau doet weer denken aan het 50 jaar oudere ontwerp (ca. 1732) van Daniël Marot voor Huis ten Bosch (zie hier).
Na even verder zoeken vond ik in Duitsland ook het origineel, in het Hessisches Hauptstaatsarchiv. Enkele kleine verschillen, bv in de tekst rechtsonder en de maatbalk; zie hier of zo.
Mooi die combi internet en scans.
Jan Holwerda
‘Project Teekening’ Oraniënstein (1783 Diez) – P.W. Schonck (Bron: Hessisches Hauptstaatsarchiv)
Inzoomen laat een rijk gedecoreerde bank met een beeld vermoeden. De benaming doet denken aan Europa en Afrika bij Slot Zeist. Het andere tweetal, Azië en Amerika, wat aldaar ook stond is verdwenen. Tezamen zijn het de vier toen bekende werelddelen.
Voor wie zelf oud schrift onder de knie wil krijgen is het oefenboek Schriftspiegel wellicht een uitkomst. Twee oudgedienden van de Rijksarchiefschool, Peter Horsman en Peter Sigmond, hebben dit oefenboek, waarvan de eerste druk in 1985 verscheen, verbeterd en opnieuw laten uitgeven. Ze namen 134 teksten op in het boek, afkomstig uit alle hoeken en gaten van Nederland, dat wil zeggen afkomstig van vele archiefdiensten in Nederland. De teksten zijn voorzien van contextinformatie, een scan van het origineel en een transcriptie. De auteurs streefden naar een zo breed mogelijk variatie aan inhoud en type documenten. De didactische waarde van de teksten kreeg prioriteit bij de keuze van de teksten. Een uitgebreide inleiding bereidt de zelfstudent voor op wat hem of haar in de oude teksten te wachten staat, inclusief een woordenlijst.
Tentoonstelling in de leeszaal van WUR Library – Special Collections, 3 november 2022 – 3 maart 2023
De Chinese tempel nabij kasteel Biljoen was al bekend van de prent van Henning (ca. 1790) en een betaling uit 1777 voor het dekken van die tempel. Nu net lees ik in een reisverslagje uit 1776 het volgende:
