Uitnodiging Platform Wederopbouw: ruilverkaveling Maas en Waal-West.


Het oorspronkelijke landschapsplan van de ruilverkaveling (Bron: Buitengebied West Maas en Waal).

De Gemeente West Maas en Waal en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nodigen u van harte uit voor de 2e platformbijeenkomst Wederopbouwgebieden over het Landelijk Gebied
(enne na afloop moet u door naar het Cascade Mini-symposium te Rhenen).

Het wederopbouwgebied Maas en Waal-West was in zijn tijd de grootste ruilverkaveling die is gerealiseerd ( tussen 1950-1962). Zeer ingrijpende maatregelen hebben van de drassige kleigronden een goed ontsloten en ontwaterd landbouwgebied gemaakt.
De boerenbedrijven werden in de modernste boerderijen gehuisvest aan een van de langste en bekendste boerderijstraten van ons land (Papesteeg eo). Een zorgvuldig landschapsplan maakte het nieuwe landschap af.
Nu, ruim 60 jaar later, is dit landschap uit de wederopbouwperiode door de Rijksoverheid aangewezen als één van de 30 wederopbouwgebieden die van nationaal belang zijn. De gemeente West Maas en Waal staat voor de uitdaging om het karakter van dit wederopbouwgebied, als cultuurhistorische laag in het landschap voort te laten bestaan.

Het Gelders Genootschap heeft recent in opdracht van de gemeente een inventarisatie naar de cultuurhistorische waarden van het gebied uitgevoerd. Welke aanknopingspunten biedt dit onderzoek voor vervolg? Net als in andere landelijke gebieden in Nederland spelen er meerdere soms concurrerende belangen in de ruimtelijke ordening.
Zo is dit jaar de uitvoering gestart voor de Nieuwe Ruilverkaveling van West Maas en Waal. Hoe worden verschillende cultuurhistorische lagen van het landschap meegewogen bij deze en andere recente grote ruimtelijke opgaven zoals de wateropgave? En hoe past het wederopbouwgebied, de “oude ruilverkaveling” hierin? Voldoet bijvoorbeeld de infrastructuur van de oude ruilverkaveling nog om het nu gewenste waterbeheer toe te passen?
En heeft de oude ruilverkaveling doorgewerkt in de afwegingen die zijn gemaakt voor de Nieuwe Ruilverkaveling?

Het programma bestaat uit twee delen: een excursie in de ochtend en een seminar in de middag. U kunt zich voor zowel de hele dag of voor alleen het ochtend of middagprogramma opgeven.

Wanneer: donderdag 21 november, ochtendprogramma vanaf 10.00 uur, middagprogramma vanaf 13.30 uur.

Waar: Streekhistorisch Museum Tweestromenland,  Pastoor Zijlmansstraat 3, 6658 EE Beneden-Leeuwen NB. Gemeente West Maas en Waal is ook prima bereikbaar met het openbaar vervoer (trein tot Tiel, daarna bus 42).

Aanmelding: Deelname is kosteloos, na aanmelding.

Zie ook tentoonstelling en Gelders Genootschap.

Mededelingen gedaan op Platform Groen Erfgoed.

Van het interessante Platform Groen Erfgoed over De onderste laag boven, tuinarcheologie gaat ongetwijfeld nog een verslag volgen dat dan hier te vinden zal zijn. Dusse ik ga dat niet schrijven.

Een aantal mededelingen / verwijzingen werd ook nog gedaan, laat ik die via links nog even doorgeven.

Eric Blok
– met een update over de Vakgroep Groen Erfgoed (de notaris heeft feedback op de statuten e.d. gegeven) en een verwijzing naar de website;
– en vermelding van Gartenhistorisches Seminar Gartenkunst und Waldbau: Wald im Park – Parkwald – Waldpark in Bad Muskau, zie ook PDF. In voorgaande jaren zijn er regelmatig groepjes vanuit NL naar deze seminars geweest. Mogelijk rijdt de ‘expres’ dit jaar weer…

Natascha Lensveld
– wees op RCE de Kaart met complex historische buitenplaatsen, zie hier;
Inzoomen, begrenzingen zien, aanklikken van vlak en achterliggende info krijgen…
– en op een PDF over the history of garden history. Dit betreft het artikel The development and present state of garden history van Brent Elliot; download;
– Ik voeg er nog even deze video aan toe: The Royal Horticultural Society’s Lindley Library: Safeguarding Britain’s Horticultural Heritage, klik hier. Een video, meer dan 40 min, waarbij Brent Elliot je mee neemt door de Royal Horticultural Society’s Lindley Library unique collection of manuscripts, scrapbooks, archives of designers, photographs, portraits of gardeners, magazines, nursery catalogues.

Anita Dijkstra
– gaf een korte demo van Wageningen UR GeoPortal: RAF aerial photographs, lees het bericht. De geoportal zelf is hier te vinden (ga door met Discover en view).
Een ieder die met het startmateriaal als vanuit deze pagina te vinden heeft gewerkt, zal beseffen wat een sprong voorwaarts die nieuwe portal is. Download van de luchtfoto in low quality is mogelijk en er is een knop om op Dotka Data een high quality image te kopen.

Kees Beelaerts
– meldde de komst van de website www.tuinarcheologie.nl.

En dan hoop ik dat ik niets en niemand gemist heb, anders graag aanvullen via onderstaande Laat een reactie achter. JH

 

Friesland op de kaart.

Bijna twee weken geleden werd Friesland op de kaart gepresenteerd.  Met behulp van het gedigitaliseerde historische kaartmateriaal van Tresoar is dit nieuwe thema toegevoegd aan FrieslandWonderland. Bij alle, meer dan 400 plaatsen worden fragmenten getoond van vier verschillende historische kaartseries, gevolgd door een beeld van de actuele situatie. Op die manier is zowel een lokale dimensie als een tijd-dimensie toegevoegd. Daarmee is de verbeeldingskracht van het kaartmateriaal verder vergroot. En ruim 270 historische kaarten kunnen, meer of minder transparant, getoond worden in Google Maps en Google Earth. Door met de transparantie te spelen ziet u de oude kaart met er onder meer of minder duidelijk de huidige luchtfoto of landkaart. Zie afbeelding onder met Osinga-state (Langweer).

Eerder was er al Kaartcollectie Tresoar, nog steeds de moeite waard! Met nogmaals  Osinga-state (Langweer).  JH

Veiling van belangwekkend schilderij.


Familieportret Van Mollem-Oosterwijk-Sydervelt op Zijdebalen (Utrecht, 1740), Nicolaas Verkolje.
Bron: commons.wikimedia.org

Soms staat een schilderij gegrift op je netvlies. Bij mij is dat het geval met het familieportret Van Mollem-Oosterwijk-Sydervelt, waarop de lusthof Zijdebalen bij Utrecht op de achtergrond is afgebeeld. Het schilderij is door Nicolaas Verkolje in 1740 gemaakt bij gelegenheid van de 70ste verjaardag van David van Mollem.

Ik associeer het met het begin van mijn belangstelling voor tuinhistorie. Daarna zag ik het op de tentoonstelling Aardse paradijzen in 1996. En ik geloof ook later in Amsterdam en Enschede. Regelmatig wordt het ‘aangehaald’, omdat het zo betekenisvol is. Nog zo’n schilderij is het familieportret van Agneta Block met de ananasplant.

Vanochtend ging mijn hart sneller kloppen toen ik een tip ontving via de mail voor een veiling in Luzern: een portret van David van Mollem [dus zonder familie] door Nicolaas Verkolje uit 1740 komt a.s. zaterdag 21 september onder de hamer; zie katalog, p.11 of online.


David van Mollem op Zijdebalen (Utrecht, 1740), Nicolaas Verkolje.

Als begeleidende informatie ontving ik: Het gaat om het uit de literatuur wel bekende, maar bij mijn weten nooit eerder afgebeelde schilderij waar DvM zittend op een terras is weergegeven, nu eens niet geschematiseerd zoals vaak bij Verkolje, maar oud, gegroefd en met individuele trekken. Op de achtergrond een blik over de Grote Vijver naar het huis Zijdebalen, een samentrekking van De Beijers gezichten 5 en 11 (rechtse gedeelte) uit de catalogus Zijdebalen uit 1981.

Wat zie ik zelf? Inderdaad een wat lossere pose van de geportretteerde. De achtergrond en enkele attributen lijken op die van het familieportret. Mijn oog valt op de vruchtdragende ananasplant. Dat is écht de eyecatcher van het schilderij! Ik verbaas mij erover dat het op hout is geschilderd en de afsnijding roept vragen op. Maar wat een interessant portret!

Wat zou het mooi zijn als een Nederlands museum het schilderij – dat ook of juist betekenis heeft in de Nederlandse tuinhistorie – zou kopen. Bijvoorbeeld het Centraal Museum in Utrecht of het Rijksmuseum Twente (met Verkolje-collectie).

Conservatoren met volle depots en weinig middelen moeten snel van het belang overtuigd worden. Maar hoe?

Karen Veenland-Heineman

 

Nieuwe kralentuin op de Zaanse Schans.


De kralentuin op de Zaanse Schans in opbouw.  Foto: P.J. van Steenbergen.

Op de Zaanse Schans is een stukje Zaanse tuinhistorie in ere hersteld, een kralentuin. We kennen nog enkele kralentuinen: in Broek in Waterland, het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen, het Openluchtmuseum in Arnhem en aan de Lagedijk 100 in Zaandijk. Kralentuinen zijn een typisch Noord-Hollands verschijnsel dat zijn wortels heeft in de Gouden Eeuw, toen de V.O.C. glazen kralen en spiegeltjes als ruilmiddelen gebruikte. De glazen kralen werden toen en later ook gebruikt om er tuinen mee te versieren, als een Hollandse variatie op de Italiaanse en Franse sierbedden gemaakt van mozaïeksteentjes, marmerslag, grind of schelpen. Het waren veelal ronde of stervormige bedden met verschillende patronen van zwartbruine, witte, gebroken witte en helderblauwe glazen kralen in zilverzand.
Naast overzeese handel bestond er in o.a. de Zaanstreek het fenomeen walvisvaart met de verwerking van het walvisvlees in bijvoorbeeld traankokerijen en stijfselmakerijen. Walvisrestanten als botten, ribben en kaken werden soms gebruikt voor o.a. erfafscheidingen en toegangspoorten. De laatste toepassing krijgt ook hier een plek, aan het begin van het centrale pad naar de kralentuin is nu zo’n boog van walviskaken gepland. Of te wel nog een stukje historie dat in ere wordt hersteld.

Een film brengt het creëren van de kralentuin in beeld, zie hier. Nu geen kralen in het zand. Het moet vastliggen, gelijmd dus. De gebruikte kralen hebben overigens de omgekeerde weg gevolgd: waar ze vroeger van hier naar o.a. Indië werden gebracht, komen nu vanuit Indië naar hier.  JH

Details groen erfgoed program op restauratiebeurs.

Van de site van De Nederlandse Restauratiebeurs geplukt, de details van het groen erfgoed program:

Donderdag 18 april, 13.30 – 17.00, Platform Groen Erfgoed met als thema: ‘Restaureren: eerste hulp of opereren?’. Er wordt ingegaan op de vraag ‘Wanneer en hoe in te grijpen in het verval van historische tuinen, parken en buitenplaatsen?’ Dagvoorzitter Annemarie van Leeuwen (eigenaar bij Groene Geschiedenis), sprekers Willem Overmars (kunsthistoricus en landschapsarchitect), Simon Klingen (landgoeddeskundige), Catharina van Groningen (senior specialist historische tuinen, parken en buitenplaatsen bij de RCE) en Cor van Gelderen (Plantentuin Esveld).

Vrijdag 19 april, 14.00 – 17.00, de Groene Colleges, onder verantwoording van Het Gilde van Tuinbazen, de Vakgroep Erfgoedhoveniers en de Vereniging Kennisontwikkeling Groen Erfgoed. Onder leiding van Ruurd van Donkelaar (horticulturist), met een lezing over stinzenplanten door Trudi Woerdeman (Erfgoedhoveniers), Taco IJzerman (Gilde van Tuinbazen) over historische moestuinen en tot slot Lucia Albers (Groep Kennisontwikkeling).

Zaterdag 20 april, de Groene Discussie, onder verantwoording van Tuinhistorisch Genootschap Cascade. Leo den Dulk (voorzitter Cascade) is dagvoorzitter en discussieleider; sprekers zijn Leo den Dulk, Lucia Albers en Eric Blok.

Als u gratis entree wilt, dan moet u zich registreren en een bezoekerscode invullen. U doet dit hier, met bv de code NRF312 (van Restauratiefonds) of NRB148 (van Total Wall Concept) of NBR356 (De Zinkmeesters) of (Lunsingh). Cascadedonateurs krijgen nog bericht over de gratis toegang.  JH

Jaar van de historische buitenplaats (2012)

In de weblog van 21 dec 2009 werd de lancering van het idee van een themajaar Historische Buitenplaatsen in 2012 gemeld. Het is niet bij een idee gebleven. In vliegende vaart gaat het verder, lees de details op de website www.buitenplaatsen2012.nl. Hier een aantal punten van die website.

Het themajaar is bedoeld voor het Nederlandse publiek. Door middel van publieksgerichte activiteiten willen wij de kennis van en betrokkenheid bij historische buitenplaatsen vergroten. Daarnaast zullen ook activiteiten worden georganiseerd voor specifieke doelgroepen, zoals bestuurders en buitenplaatsbezitters. Het uiteindelijke doel van het themajaar is het vergroten van het draagvlak voor behoud en ontwikkeling van dit fraaie culturele erfgoed. Het in 2008 met veel succes georganiseerde themajaar Religieus Erfgoed vormt hierbij een inspirerend voorbeeld.

Binnen twee maanden na de lancering van het idee van een themajaar was er reeds een financiële toezegging van Donatus Verzekeringen; de stichting ‘Themajaar Historische Buitenplaatsen 2012’ is opgericht; een professionale projectleider is aangetrokken; ministerie van VROM heeft een subsidie t.b.v. een boek toegezegd; de 5de werkgroepvergadering vond reeds plaats; 46 organisaties hebben hun betrokkenheid kenbaar gemaakt en willen zorgdragen voor één of meerdere activiteiten tijdens het themajaar; een website is in de lucht gegaan en wordt gezien de berichten onder Nieuws ook steeds geactualiseerd. Blijven volgen zou ik zeggen.  JH